E. Kiram

12 — Melekler, fleytânlar, tabâbet gibi çeflidli ilmler.
(K›yâs), ahkâm-› islâmiyyede, ya’nî emr ve yasaklarda olur. Bütün
bu sayd›¤›m›z ilmlerde, Tevhîd-i vücûdî bilgileri yokdur.
(‹slâmiyyet), Eshâb-› kirâm›n ve Tâbi’în-i izâm›n [ya’nî, Eshâb-›
kirâm› görenlerin] îmân etdikleri ve yapd›klar› fleylerdir.
Bunlar zemân›nda bulunmay›p, sonradan ortaya ç›kan din bilgileri,
müslimânl›k de¤ildir. (Benim ve Eshâb›m›n yolunda olunuz!)
hadîs-i flerîfi, bunu göstermekdedir. Vahdet-i vücûd bilgilerinin
birinci k›smda olmad›¤› meydândad›r. Bu bilgiler, Seyyid-üt-tâife
Cüneyd-i Ba¤dâdî zemân›nda da yokdu. (Mu’tezile), (‹mâmiyye),
(Zeydiyye), ve (‹smâîliyye) gibi sap›k f›rkalar da böyledir. Bunlar
da, Selef-i sâlihînden sonra ortaya ç›kd›.
Resûlullahdan “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” bafll›yarak,
Eshâb-› kirâma ve Tâbi’îne ve kalbden kalbe akarak tâ zemân›m›-
za kadar gelen feyzler ise islâmiyyetde vard›r. Buna (‹hsân) ismi
verilmifldir. [Sonradan (Tesavvuf) denildi.]
‹slâmiyyetden olan fleyler, ihlâs ile, temiz niyyet ile yap›l›rsa,
k›ymetli olurlar. Nefsin arzûlar›na kavuflmak ve flöhret için olurlarsa,
Allahü teâlâdan uzaklafld›r›rlar. Cehenneme sürüklerler.
Süâl: Tesavvuf büyüklerinin sözleri, tesavvuf bilgilerinin dahâ
üstün olduklar›n› göstermiyor mu
Cevâb: Bir kimseyi Allahü teâlâya [ya’nî Allahü teâlân›n r›zâs›na,
sevmesine] yaklafld›racak ifller islâmiyyetde bildirilmifldir.
Bunlar aras›ndan insan›n hâline ve zemân›na göre seçilir. Tesavvuf
büyükleri, talebesini terbiye ederken [ya’nî yetifldirirken], onun
çeflidli hâllerine göre, ona çeflidli vazîfeler vermifllerdir. Fâideli ifllerden
birini ötekine tercîh etmesi, ötekinin fâidesiz oldu¤unu göstermez.
Her fâideli iflde iyi niyyete ehemmiyyet verirler. ‹mâm-›
Gazâlî “rahmetullahi aleyh”, her iflde ihlâsa ehemmiyyet vermekdedir.
Âyet-i kerîmeler ve hadîs-i flerîfler, islâma hizmet etme¤i
emr ediyor. Cihâd›n ve ilm ö¤retmenin fazîletine inanm›yan, (Z›nd›k)d›r.
Süâl: fieyh Muhyiddîn-i Arabî “rahime-hullahü teâlâ” buyuruyor
ki, (hazret-i Alî “rad›yallahü teâlâ anh”, Resûlullah›n “sallallahü
teâlâ aleyhi ve sellem” yarat›ld›¤› toprakdan kalandan yarat›ld›.
Resûlullah ile âh›ret kardefli yap›lmas› da bundand›r). Bundan
dahâ üstün birfley olur mu
Cevâb: fieyhayn›n dahâ üstün oldu¤u, islâm bilgilerinden anlafl›lmakdad›r.
Burada (Edille-i fler’›yye) olan Kitâb, Sünnet, ‹cmâ’
ve K›yâs bilgilerine bakmak lâz›md›r. Tesavvuf büyüklerinin kalbleri
ile keflfleri, fler’î fleylere delîl olamaz. ‹slâmiyyetin hiçbir hük-
– 214 –