E. Kiram

ül-evvel) de denir.]
(‹cmâ’), dört delîlden biridir. Hiç hilâf olmad›¤› zemân, kat’î
kesin olur. Bir hilâf bulunursa, bu hilâf flâz ve nâdir olsa bile, bu icmâ’,
zannî olur. Kat’î olmaz. Ehl-i sünnete göre, hazret-i Osmân›n
hilâfeti hakd›r. Bu söz icmâ’ ile bildirilmifldir. Fekat hazret-i Osmân›n,
hazret-i Alîden üstün oldu¤unda icmâ’ yokdur. Görülüyor ki,
hilâfetin kat’î olmas›, üstünlü¤ün kat’î olmas›na sebeb olmuyor.
Üstünlü¤ün zannî olmas› da hilâfetin zannî olmas›na sebeb olmuyor.
Hakîkî üstünlük, Allahü teâlân›n çok sevmesidir. Bu ise, ancak
vahy ile anlafl›l›r. Medh olunmak, üstünlü¤ü göstermez. Çünki,
Eshâb-› kirâm›n hepsi “rad›yallahü teâlâ anhüm ecma’în” medh
olunmufldur.
Süâl: Hazret-i Ebû Bekrin halîfe olaca¤›n› gösteren hadîs-i flerîfler,
Allahü teâlân›n yarataca¤› fleyleri önceden haber vermek gibidir.
Hak oldu¤unu göstermez. Gösterir desek bile câiz oldu¤unu
gösterir. Çünki üstünlükleri müsâvî olan veyâ üstünlü¤ü az olan,
halîfe olabilir. (Benden sonra Ebû Bekre ve Ömere itâ’at ediniz!)
hadîs-i flerîfi, Allahü teâlâ bunlar›n halîfe olmas›n› irâde etdi¤i için
itâ’at ediniz demekdir. Çünki halîfe seçilene, üstün olmasa bile,
itâ’at etmek vâcibdir. (Ebû Bekr ile ve Ömer ile birlikde mezârdan
kalkar›z) hadîs-i flerîfi de, tesâdüfen olacak fleyi haber vermekdedir.
Bu haberler üstünlü¤ü göstermez. Di¤er hadîs-i flerîfler ve
rü’yâlar da, olacak fleyleri haber vermekdedirler denirse:
Cevâb: ‹râde-i teflrî’î, irâde-i tekvînîye tâbi’dir. Allahü teâlâ,
belli zemânda, belli insanlar› yarataca¤›n› ezelde bildi. Bunlar için
fâideli olacak iflleri de bildi. O insanlar›, o zemânda yaratma¤› irâde
etdi. Harâmlar› ve halâlleri ve emrlerini ay›rd›. Bunlar› takdîr
etmifl oldu. Zemânlar› gelince yaratmakdad›r. fieyhayn›n halîfe o-
lacaklar›n› ezelde irâde etdi. Bu irâdesini Resûlüne bildirdi. Resûlullah
da (Benden sonra) buyurarak, (‹râde-i tekvînî)yi ve (‹tâ’at
ediniz!) buyurarak, (‹râde-i teflrî’î)yi bildirdi. Resûlullah›n “sallallahü
teâlâ aleyhi ve sellem” gelmesini ve Ona îmân›n farz olmas›-
n›, ezelde irâde etmesi gibi oldu. Resûlullaha îmân›n farz olmas›,
halîfelere itâ’at etmenin vâcib olmas›, onlar›n fazîletlerini gösterir.
Bu fazîletden üstün bir fazîlet olamaz. fieyhayn›n halîfe olacaklar›-
n› haber veren elliden fazla delîl vard›r. Bunlar›n ço¤u aç›k bildirilmifldir.
Süâl: Hazret-i Ömer ve hazret-i Osmân, Müt’a ve K›rân haclar›n›
yasak etdiler. Eshâb-› kirâm “rad›yallahü teâlâ anhüm ecma’în”
bunlara karfl› geldi. Buna ne dersiniz
Cevâb: Dört mezheb âlimleri bildiriyor ki, hazret-i Ömer
– 206 –