E. Kiram

sellem” vefât›ndan sonra, fieyhayn “rad›yallahü teâlâ anhümâ” zemân›nda,
‹slâmiyyetin yay›lmas›, memleketlerin al›nmas›, o kadar
çok ve o kadar çabuk oldu ki, hiçbir zemân ve hiçbir yerde böyle
te’sîrli ve devâml› baflar› görülmemifldir. Alî “rad›yallahü teâlâ
anh” zemân›nda ise, hiçbir flehr al›nmad›. Hattâ cihâd temâmen
durdu.
Hazret-i Alîden “rad›yallahü teâlâ anh” hadîs rivâyet edenlerin
ço¤u, öteden beriden toplanan askerlerdi. Kimlikleri belli de¤ildi.
Onlar›n bildirdikleri sa¤lam de¤ildir. Medînedeki ve fiâmdaki
âlimlerden, hazret-i Alîden “rad›yallahü teâlâ anh” hadîs bildiren
pek azd›r.
Kur’ân-› kerîmden ve hadîs-i flerîflerden sonra islâm›n temel
bilgisi (F›kh)d›r. F›khdan ana bilgiler, hazret-i Ömerin “rad›yallahü
teâlâ anh” sözbirli¤i yaparak ortaya koyduklar›d›r. Müslimânlar›n
ço¤u Hanefî, Mâlikî ve fiâfi’îdir. Mâlikî mezhebinin kayna¤›
(Muvattâ) kitâb›d›r. Muvatta kitâb›nda, hazret-i Alîden “rad›yallahü
teâlâ anh” gelme ancak birkaç mes’ele bulunmakdad›r. Hanefî
mezhebinin kayna¤› olan imâm-› Ebû Hanîfenin “rahime-hullahü
teâlâ” Müsnedi ve imâm-› Muhammedin “rahime-hullahü teâlâ”
eserleri de böyledir. ‹mâm-› fiâfi’înin “rahime-hullahü teâlâ” Müsnedinde
ise, onlardakilerden dahâ az vard›r. F›khdan sonra (Siyer)
bilgileri gelir. Burada da, hazret-i Alî “rad›yallahü teâlâ anh”, öteki
Sahâbîler gibidir. Tesavvufa gelince, (Sülûk) ve kalbi temizleme
olan bu ilmde, hazret-i Alînin “rad›yallahü teâlâ anh” sözleri, meselâ
Abdüllah bin Mes’ûdun veyâ Abdüllah bin Ömerin “rad›yallahü
teâlâ anh” sözlerinden dahâ çok de¤ildir.
Süâl: Hazret-i Alî “rad›yallahü teâlâ anh”, Kur’ân-› kerîmi ve
hadîs-i flerîfleri herkesden iyi biliyordu. Ondan iflitenlerin çürük olmalar›,
Mezheb imâmlar›na do¤ru olarak iletememeleri, bu yüce
imâma kusûr olur mu
Cevâb: Onlar›n kusûrlar›, ‹mâm hazretlerinin yüksekli¤ini elbet
sarsamaz. Onun halîfe olmak hakk›n› elbet gidermez. Fekat,
halîfenin hâkim, gâlib olmas› lâz›md›r. Halîfe olma¤a hakk› olanlar
aras›ndan, Allahü teâlâ, bilinmiyen sebeblerle, birini bu makâma
seçince, onun için elbet, ayr› bir üstünlük olur. Kendinde olan
üstünlü¤e, bir de ifl yapmakla olan üstünlük eklenir. Hizmeti çok
olan›n, üstünlü¤ü artar. Allahü teâlâ, bu üstünlü¤ü, kendinde üstünlük
olana ve ayr›ca çal›flana verir.
fieyhayn›n “rad›yallahü teâlâ anhümâ” kalb temizli¤i, ya’nî tesavvuf
bak›m›ndan üstünlü¤ü, iki yoldan anlat›labilir: Hazret-i
Alînin “rad›yallahü teâlâ anh” zühdü, Velîlerin “rahime-hümullahü
teâlâ” zühdü gibi idi. fieyhayn›n “rad›yallahü teâlâ anhümâ”
– 182 –