E. Kiram

n›nda, Eshâb-› kirâm›n “rad›yallahü teâlâ anhüm ecma’în” ictihâdlar›
üç dürlü oldu: Birinci k›sm, hazret-i Alînin hilâfetini hakl› gördü.
Karfl› taraf› bâ¤î bildi. Bunlara, bâ¤îlerle harb etmek vâcib oldu.
‹kinci k›sm, karfl› taraf› hakl› gördü. Hazret-i Alîyi bütün müslimânlar
seçmedi. Medîne ehâlîsi de zor ile, korku ile kabûl etdi.
Kûfeliler ise, ictihâd ile de¤il, kötü maksad ile kat›ld› dediler.
Üçüncü k›sm, bir taraf› tercîh edemedi. Bunlar›n harbe kar›flmamalar›
vâcib oldu. Çünki, bâ¤î olm›yan müslimân ile harb etmek
halâl de¤ildir.
Abdülkâdir-i Geylânî “kaddesallahü teâlâ sirrehül’azîz” (Gunye)
kitâb›nda diyor ki, (‹mâm-› Ahmed bin Hanbel, hazret-i Talhan›n
ve Zübeyrin ve hazret-i Âiflenin ve hazret-i Mu’âviyenin “rad›yallahü
anhüm” muhârebelerini konuflmamal›d›r. Çünki, Allahü
teâlâ, k›yâmet günü Eshâb-› kirâm aras›nda hiçbir geçimsizlik bulunmayaca¤›n›,
Cennetde karfl›l›kl› oturup sohbet edeceklerini bildirmekdedir
dedi. Hazret-i Alî, bu muhârebelerde hak üzere idi.
Çünki, kendinin sahîh halîfe seçildi¤ine inan›yordu. Kendine karfl›
olanlara bâ¤î diyordu. Onlarla harb etmesi câiz oldu. Hazret-i Alî
ile harb eden hazret-i Mu’âviye ve Talha ve Zübeyr “rad›yallahü
anhüm” ise, flehîd edilen halîfenin kâtillerine k›sâs yap›lmas›n› istiyorlard›.
Kâtillerin hepsi, hazret-i Alînin askeri içinde idi. Müslimânlar›n,
bu büyüklerin ifline kar›flmamalar›, iflin çözülmesini Allahü
teâlâya b›rakmalar› lâz›md›r).
Hadîs-i flerîfde (Ammâr bin Yâseri bâ¤îler flehîd edecekdir.
Onlar› Cennete ça¤›r›r. Onlar ise, onu Cehenneme ça¤›rmakdad›r)
buyuruldu. Hadîs-i flerîfden bu fakîr [ya’nî fiâh Veliyyullah Ahmed
Sâhib Dehlevî] flöyle anl›yorum ki, (Hazret-i Alî “rad›yallahü
anh”, zemân›n›n en üstünü idi. En üstün olan halîfe seçilirse, islâmiyyet
dahâ iyi yürütülür. Baflkas› halîfe olursa, islâmiyyetin yürütülmesinde
gevfleklik olur. Birincisinde millet Cennete, ikincisinde
Cehenneme sürüklenir. Ammâr bin Yâser birincisini istiyordu.
Hadîs-i flerîfi böyle anlamak, hazret-i Alînin flerefini artd›rmakda,
karfl› tarafdakileri de ma’zûr göstermekdedir). Peygamberimiz
“sallallahü aleyhi ve sellem” (Müctehid ba’zan do¤ruyu bulur.
Ba’zan da yan›l›r) buyurdu. Eshâb-› kirâm›n büyüklerinden Sa’d
bin Ebî Vakkâs ve Abdüllah bin Ömer ve Üsâme bin Zeyd ve Ebû
Mûsel Efl’arî ve Ebû Mes’ûd ve dahâ birçok Sahâbî “rad›yallahü
teâlâ anhüm ecma’în” bu muhârebelere kat›lmad›. Bunlar, (Fitne
zemân›nda oturunuz!), ya’nî fitneye kar›flmay›n›z hadîs-i flerîfine
uydular. Fekat bunlar›n hepsi, hazret-i Alîyi çok sever ve çok överlerdi
ve hilâfete lây›k oldu¤unu söylerlerdi. Ba’z›s›n›n sözleri, onun
hilâfete hakk› olmad›¤›n› de¤il, halîfe seçilmesinde uygunsuzluk
bulundu¤unu göstermekdedir.
– 176 –