Dergi_89

Bankacılar Dergisi
olup en fazla benzerlik gösteren illerin 0,13 öklid uzaklıktaki Elazığ ile Malatya, en az
benzerlik gösteren illerin ise 1,37 öklid mesafede Malatya ve Kırşehir olduğu belirlenmiştir.
Küme-3 ile Küme-4 ise yaygınlık açısından birbirlerine yakın ve yüksek değerlere
sahipken karşılanabilme gücü açısından farklılaşmaktadırlar. Küme-3’de kredilerin, Küme-
4’de ise mevduatın karşılanabilme gücü daha yüksektir. 10 ilin bulunduğu Küme-3’de en
yakın iller 0,39 öklid uzaklıktaki İzmir ile Trabzon, en uzak iller 2.28 öklid mesafede Antalya
ile Tunceli’dir. Küme-4 de ise 33 İl bulunmakta olup en fazla benzerlik gösteren iller 0,13
öklid uzaklıktaki Isparta ve Kırklareli, en az benzerlik gösteren iller ise 3,27 öklid mesafede
Rize ile Niğde’dir.
Tüm iller dikkate alındığında ise finansal kullanım değişkenleri açısından birbirine en
çok benzeyen iller 0,13 öklid uzaklıkta Elazığ ile Malatya ve Isparta ile Kırklareli, en az
benzerlik gösterenler ise 7,16 öklid mesafedeki Bilecik ve İstanbul’dur.
5. Sonuç
Çalışmada bölgeler arası gelişmişlik farkının kapanması için önem arz eden finansal
hizmetlere erişimin ve bunların kullanımının ülkemizdeki durumun ortaya konulması
amaçlanmıştır. Bu kapsamda; Dünya Bankası’nın önerdiği değişkenler esas alınarak
Türkiye’nin 81 ili arasında bankacılık hizmetlerine erişim ve bunların kullanımı açılarından
aynı yapıyı gösteren homojen il grupları belirlenmiştir. Hiyerarşik Kümeleme Analizi
yönteminin uygulandığı araştırmada kullanılan değişkenler 2010-2013 yıllarını kapsamakta
olup, her bir değişkenin ilgili dönemdeki ortalama değerleri dikkate alınmıştır.
Bankacılık hizmetlerine erişim ve kullanım açısından altışar küme oluştuğu görülmüş
ve kümeler arasında önemli farklılıklar gözlemlenmiştir. Finansal hizmetlere coğrafi ve
demografik erişim açısından en düşük değerlere sahip olan Küme-2’de 11 il yer almaktadır.
Küme-2’ye göre daha iyi değerlere sahip olmasına karşın, ülke geneli ile karşılaştırıldığında,
Küme-1’in de oldukça düşük erişim ortalamalarına sahip olduğu görülmektedir. 19 ilin
bulunduğu Küme-4 ile 20 ilin yer aldığı Küme-5 in ortalama coğrafi erişim göstergeleri
oldukça yakındır. İstanbul tek başına küme oluşturmakta olup diğer bölgelere göre oldukça
yüksek erişim değerlerine sahiptir. Küme-6 dışarıda bırakıldığı zaman Küme-3’ün ortalama
değerlerin diğer kümelerin oldukça üzerinde olduğu ve ülke geneline göre farklılaştığı
görülmektedir. Bu kümede de finansal hizmetlere coğrafi ve demografik erişim yüksektir.
Bankacılık hizmetlerinin karşılanabilme gücü değişkenleri açısında ise en yüksek
ortalamalara sahip olan Küme-5 ile Küme-6 birbirlerine yakın değerlere sahiptirler. İki küme
mevduat hesaplarının yaygınlığı açısından farklılaşmaktadır. 18 ilin bulunduğu Küme-2 ise
yaygınlık ve karşılanabilme gücü açısından en düşük ortalamalara sahip kümedir. Bu
kümede yer alan illerde kredi ve mevduat hizmetlerinin daha çok üst gelir grupları tarafından
kullanıldığı söylenebilir. Küme-1 karşılanabilme gücü açısından Küme-2’ye yakın
ortalamalara sahip olmasına karşın kişi başına düşen mevduat hesabı sayısı daha yüksektir.
Bu kümede 16 il bulunmaktadır. 10 ilin bulunduğu Küme-3 ile 33 ilin yer aldığı Küme-4
yaygınlık açısından birbirlerine yakın ve yüksek değerlere sahip olmalarına karşın,
karşılanabilme gücü açısından farklılaşmaktadırlar. Küme-3’de kredilerin, Küme-4’de ise
mevduatın karşılanabilme gücü daha yüksektir.
Bu çalışmada ortaya konan göstergelerin ve sonuçların ülke genelinde
gerçekleştirilecek bankacılık sistemi ve uygulamaları ile sosyo-ekonomik gelişmişlik ilişkisine
yönelik araştırmalarda dikkate alınması faydalı olacaktır. Bu göstergelerin ve sonuçların
bankacılık hizmetlerine erişim ve kullanımın tamamlayıcıları ve etkilerinin araştırılmasında da
başlangıç verileri olarak kullanılması mümkündür.
57