You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Yrd. Doç. Dr. Haşmet Sarıgül<br />
Coğrafi erişim değerleri (1.000 km² başına düşen ATM ve şube sayısı) müşterilerin<br />
fiziki hizmet noktalarına ortalama yakınlıklarını göstermektedir. Yüksek değerler, coğrafi<br />
mesafenin kısa ve erişimin kolay olduğunu belirtmektedir. Demografik erişim değerleri ise<br />
(100,000 kişi başına düşen şube ve ATM sayıları) bir banka şubesi ve ATM’nin ortalama kaç<br />
kişiye hizmet verdiğini ölçmektedir. Yüksek değerler, şube veya ATM başına daha az kişi<br />
düştüğünü ve erişimin kolaylaştığını ortaya koymaktadır.<br />
Finansal hizmetlere coğrafi ve demografik erişim açısından en düşük değerlere sahip<br />
olan Küme-2’de 16 il yer almaktadır. Bu kümede finansal erişim değişkenlerine bağlı yakınlık<br />
katsayılarına göre, birbirine en çok benzeyen iller 0,05 öklid mesafedeki Adıyaman ile Bitlis,<br />
en az benzeyen iller ise 1,04 öklid mesafedeki Muş ve Osmaniye’dir (Finansal erişim<br />
kümelerindeki illerin öklid yakınlık matrisleri ekteki Tablo 5, Tablo 6, Tablo 7, Tablo 8 ve<br />
Tablo 9’da gösterilmiştir).<br />
Küme-2’ye göre daha iyi değerlere sahip olmasına karşın, ülke geneli ile<br />
karşılaştırıldığında, Küme-1’in de oldukça düşük erişim ortalamalara sahip olduğu<br />
görülmektedir. Bu kümede 21 il bulunmakta olup en fazla benzerlik gösteren illerin 0,04 öklid<br />
uzaklıktaki Niğde ile Aksaray, en az benzerlik gösteren illerin ise 1,13 öklid mesafede Çorum<br />
ve Kars olduğu belirlenmiştir.<br />
19 ilin bulunduğu Küme-4 ile 20 ilin yer aldığı Küme-5 in ortalama coğrafi erişim<br />
göstergeleri oldukça yakındır. Bu kümeler 100.000 kişi başına düşen ATM sayısı değişkeni<br />
açısından farklılaşmaktadır. Küme-4’de en yakın iller 0,09 öklid uzaklıktaki Balıkesir ile<br />
Eskişehir ve en uzak iller 1,20 öklid mesafede Tunceli ile Yalova’dır. Küme-5 de ise Bartın ile<br />
Kayseri 0,04 öklid mesafede en yakın, Kocaeli ile Kütahya 2.50 öklid mesafede en uzak iller<br />
konumundadırlar.<br />
İstanbul ilinin tek başına oluşturduğu Küme-6 dışarıda bırakıldığı zaman Küme-3’ün<br />
ortalama değerlerin diğer kümelerin oldukça üzerinde olduğu ve ülke geneline göre<br />
farklılaştığı görülmektedir. Bu kümede finansal hizmetlere coğrafi ve demografik erişim<br />
yüksektir.<br />
Diğer bölgelere göre oldukça yüksek erişim değerlerine sahip olan İstanbul’un bütün<br />
iller arasında en fazla benzerlik gösterdiği il 11,25 öklid mesafedeki Kocaeli iken, en az<br />
benzeştiği il 13,92 öklid uzaklıktaki Muş’tur. Bu uzaklık aynı zamanda finansal erişim<br />
değişkenlerine bağlı benzerlik katsayılarına göre birbirine en az benzeyen iki ilin uzaklık<br />
değeridir. Tüm iller dikkate alındığında ise birbirine en çok benzeyen iller 0,04 öklid<br />
uzaklıktaki Niğde ile Aksaray ve Kayseri ile Bartın’dır.<br />
4.4.2. Bankacılık Hizmetlerinin Kullanımına Ait Bulgular<br />
Finansal hizmetlerin kullanımı ile ilgili illerin kümeleme yapısını gösteren dendogram<br />
Şekil 1’de sunulmuştur. Bir birimlik mesafede benzeyen illerin bir araya gelerek 6 küme<br />
oluşturduğu görülürken 70 il kendi başlarına kümelenmektedir. Beş birimlik mesafede kendi<br />
başlarına hareket eden illerin sayısı 5’e düşmekte, bir araya gelen illerin oluşturduğu küme<br />
sayısı 8’e yükselmektedir. Tüm illerin diğerleri ile kümelendiği 9 birimlik mesafede ise 6 küme<br />
ortaya çıkmaktadır. Referans alınan bu noktadaki kümeler ve bunlara ait tanımlayıcı<br />
istatistikler Tablo 4’de gösterilmiştir. Kişi başına düşen mevduat hesabı sayısı, kullanımının<br />
yaygınlığına işaret etmektedir. Ortalama kredi ve mevduat tutarlarının kişi başına GSKD’ye<br />
oranları ise finansal hizmetlerin karşılanabilme gücünü göstermektedir.<br />
54
Change language