Dergi_89

Dergi_89 Dergi_89

14.01.2015 Views

Pelin Ataman Erdönmez ilişkin ayrıntılara yer verilir” denilerek, iyi uygulamalarda öngörülen şekilde bir düzenleme oluşturulmuştur. Yine Türkiye Bankalar Birliği’nin Bankalar ile Bireysel Müşterileri Arasında İmzalanacak Sözleşmelerin Şekil ve İçeriğinde Yer Alması Gereken Asgari Hususlar ile Sözleşmelerin Uygulanacağı İşlemlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’in 8. maddesinde ise faiz ve ücretlerdeki değişikliklerin müşteriye en az 30 gün önce etkin bir yolla bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Aynı şekilde, Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmeliğ’in 18. maddesine göre faiz oranlarının artırılması durumunda ise bu değişikliğin hüküm ifade edebilmesi için otuz gün önceden kart hamiline bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Müşteri Kayıtları “Müşteri Kayıtları” başlığında altında iyi uygulama ilkelerinde yer alan önemli bir husus müşteri kayıtlarının tutulmasına ilişkin önermedir. Buna göre, bankalar müşterileri hakkında güncel kayıtlar tutmalıdırlar ve bu kayıtların tutulmasına izin verilen asgari süre bir kanun veya yönetmelikte belirtilmeli ve bu süre boyunca, müşterinin tüm bu kayıtlara ücretsiz veya makul bir ücret karşılığında erişmesine olanak sağlanmalıdır. Bu ilke çerçevesinde bakıldığında, TKHK’nun finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmeleri düzenleyen 49. maddesinin üç ve dördüncü fıkralarında dolaylı da olsa mevcuttur. 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 76. maddesinde bankalar, müşterilerinin, verilen hizmetlerden kaynaklanan her türlü sorularına cevap verecek bir sistem kurmakla ve bu hizmetle ilgili bilgiyi müşterilerine bildirmekle yükümlü tutulmuşlardır. Kağıt Çekler ve Elektronik Çekler Söz konusu iyi uygulama ilkesi kağıt çeklerin keşide edilmesi ve ödenmesi konusunda, net ve açık kurallar öngörmektedir. Buna göre, Türk Ticaret Kanunu, 5941 sayılı Çek Kanunu ve bu iki temel kanuna bağlı ikincil mevzuat “Kağıt Çekler” konusundaki iş yapma kuralları bakımından iyi uygulama ilkelerine referans sağlayabilecek bir mevzuattır, ancak yeterli değildir. Çek hesabı açılırken ve çek karnesi verirken, karşılıksız çek keşide edilmesinin sonuçları hakkında müşterinin bilgilendirilmesine ilişkin herhangi bir mevzuat hükmü de bulunmamaktadır. Çek Defterlerinin Baskı Şekline, Bankaların Hamile Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktar İle Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı Kararlarının Bildirilmesine ve Duyurulmasına İlişkin Tebliğ (Sayı: 2010/2) ikincil mevzuat olarak bu konuda önemlidir. Çek Mevzuatı birincil ve ikincil mevzuata ek olarak çeşitli Yargıtay kararlarından oluşan içtihat ile de desteklenmektedir. Diğer yandan ülkemizde elektronik çek ve kredi kartı çeki uygulaması bulunmamaktadır, ancak çeklerin takası elektronik olarak yapılabilmektedir. Kredi Kartları “Kredi Kartları” başlığının alt başlıkları tüketicinin korunmasıyla ilgili TKHK’nda bu konuda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Konuyla ilgili tek düzenleme TKHK.m.31/3 de getirilen “Kart çıkaran kuruluşlar, tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorundadır” hükmüdür. Bu düzenlemede iyi uygulamalar arasında sayılan hususlar arasında bulunmamaktadır. 102

Bankacılar Dergisi Ülkemizde kredi kartlarının yaygın kullanımı göz önüne alındığında kredi kartlarına ilişkin iyi uygulama ilkelerinin ayrıntılı olarak sunulmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Bu çerçevedeki iyi uygulama ilkeleri ve ilgili mevzuat durumu şöyledir: a) Kredi kartlarının çıkartılıp verilmesini ve ilgili müşteri bilgilendirme koşullarını düzenleyen kanuni kurallar bulunmalıdır. Bu konuyla ilgili mevzuat 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu ve bu Kanuna dayanan ilgili Yönetmelikle düzenlenmiştir. b) Kredi kartı düzenleyen ve veren kurumlar olarak, bankalar, tüm kredi kartı teklifleri ve tanıtımlarında, ücret ve komisyonlar (finansal ücretler de dahil), kredi limiti, ceza faizi oranları ve asgari aylık ödemeyi hesaplama yöntemi de dahil kişiselleştirilmiş bilgilendirme kurallarının belirlenmesini ve uygulanmasını sağlamalıdırlar. Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmeliği’nin “Kart Çıkarma ve Buna İlişkin Yükümlülükleri” düzenleyen 21. maddesinde yer alan hususlar arasında yukarda belirtilen uygulamaya esas teşkil edecek bir hüküm bulunmamaktadır. c) Bankaların müşterinin kabul etmediği, önceden onaylanmış kredi kartları üzerinden ücret veya komisyon almalarına izin verilmemelidir. Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmeliğ’in “Kart Çıkartma ve Buna İlişkin Yükümlülükleri” düzenleyen 21. maddesinin birinci fıkrasında tüketicinin bilgisi dışında kart çıkartılması yasaklanmaktadır. Komisyon hususunda ilgili Kanunda ve Yönetmelikte açık bir hüküm bulunmamaktadır. Diğer yandan TKHK’nun 31. maddesinin üçüncü fıkrasında “Kart çıkaran kuruluşlar, tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorundadır.” biçiminde bir düzenleme mevcuttur. Ayrıca Türkiye Bankalar Birliği’nin Bankalar ile Bireysel Müşterileri Arasında İmzalanacak Sözleşmelerin Şekil ve İçeriğinde Yer Alması Gereken Asgari Hususlar ile Sözleşmelerin Uygulanacağı İşlemlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliği’nin 7 maddesinde müşteriye yapılacak bilgilendirmede asgari olarak; sözleşmeye ilişkin her bir ürünün adı ya da tanımı, vadesi ya da süresi, tüm ayrıntılarıyla ürün veya hizmet için müşteriden tahsil edilecek faiz, ücret tutarları (komisyon, hesap işletim ücreti, havale-eft masrafı v.b.), faiz veya ücretin tahsil yöntemi (nakden, hesaben vb.) geçerli olduğu süre, geçerlilik süresi sonunda yapılacak değişikliğin tutarı ya da oranı ya da değişikliğin hangi esasa göre yapılacağı hususlarını içermesi zorunluluğu getirilmiştir. 8. maddede ise faiz ve ücretlerdeki değişikliklerin müşteriye en az 30 gün önce etkin bir yolla bildirilmesi zorunlu tutulmuştur. d) Tüketicilere, her aylık hesap özetinde kişiselleştirilmiş asgari ödeme uyarılarının yapılması ve kart sahibinin sadece talep edilen asgari ödemeyi yapması halinde tahakkuk edecek toplam faiz maliyetinin bildirilmesi gerekir. Bu konuda doğrudan bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 10. maddesi ve buna bağlı Yönetmeliğin 19. (f) maddesi asgari ödeme miktarı ve uygulanacak gecikme faizi oranını düzenlemektedir. Müşteriye toplam faiz maliyetini bildirmek zorunlu kılınmamıştır. Ancak bütün yukarda belirtilen iyi uygulama ilkeleri çerçevesinde 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 24. maddesi içeriği mevcut mevzuat içerisinde önemli bir bileşen olarak öne çıkmaktadır. (e) İyi uygulamalarda yer alan: (i) bağımsız gelir kaynakları bulunmayan genç yetişkinlere kredi kartlarının verilmesi ve pazarlanması hakkında belirli koşullar veya kısıtlamalar getirmeli; hususuna ilişkin 103

Pelin Ataman Erdönmez<br />

ilişkin ayrıntılara yer verilir” denilerek, iyi uygulamalarda öngörülen şekilde bir düzenleme<br />

oluşturulmuştur.<br />

Yine Türkiye Bankalar Birliği’nin Bankalar ile Bireysel Müşterileri Arasında İmzalanacak<br />

Sözleşmelerin Şekil ve İçeriğinde Yer Alması Gereken Asgari Hususlar ile Sözleşmelerin<br />

Uygulanacağı İşlemlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’in 8. maddesinde ise faiz ve<br />

ücretlerdeki değişikliklerin müşteriye en az 30 gün önce etkin bir yolla bildirilmesi zorunluluğu<br />

getirilmiştir.<br />

Aynı şekilde, Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmeliğ’in 18. maddesine<br />

göre faiz oranlarının artırılması durumunda ise bu değişikliğin hüküm ifade edebilmesi için<br />

otuz gün önceden kart hamiline bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.<br />

Müşteri Kayıtları<br />

“Müşteri Kayıtları” başlığında altında iyi uygulama ilkelerinde yer alan önemli bir husus<br />

müşteri kayıtlarının tutulmasına ilişkin önermedir. Buna göre, bankalar müşterileri hakkında<br />

güncel kayıtlar tutmalıdırlar ve bu kayıtların tutulmasına izin verilen asgari süre bir kanun<br />

veya yönetmelikte belirtilmeli ve bu süre boyunca, müşterinin tüm bu kayıtlara ücretsiz veya<br />

makul bir ücret karşılığında erişmesine olanak sağlanmalıdır. Bu ilke çerçevesinde<br />

bakıldığında, TKHK’nun finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmeleri düzenleyen 49.<br />

maddesinin üç ve dördüncü fıkralarında dolaylı da olsa mevcuttur.<br />

5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 76. maddesinde bankalar, müşterilerinin, verilen<br />

hizmetlerden kaynaklanan her türlü sorularına cevap verecek bir sistem kurmakla ve bu<br />

hizmetle ilgili bilgiyi müşterilerine bildirmekle yükümlü tutulmuşlardır.<br />

Kağıt Çekler ve Elektronik Çekler<br />

Söz konusu iyi uygulama ilkesi kağıt çeklerin keşide edilmesi ve ödenmesi konusunda,<br />

net ve açık kurallar öngörmektedir. Buna göre, Türk Ticaret Kanunu, 5941 sayılı Çek Kanunu<br />

ve bu iki temel kanuna bağlı ikincil mevzuat “Kağıt Çekler” konusundaki iş yapma kuralları<br />

bakımından iyi uygulama ilkelerine referans sağlayabilecek bir mevzuattır, ancak yeterli<br />

değildir.<br />

Çek hesabı açılırken ve çek karnesi verirken, karşılıksız çek keşide edilmesinin<br />

sonuçları hakkında müşterinin bilgilendirilmesine ilişkin herhangi bir mevzuat hükmü de<br />

bulunmamaktadır. Çek Defterlerinin Baskı Şekline, Bankaların Hamile Ödemekle Yükümlü<br />

Olduğu Miktar İle Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı Kararlarının Bildirilmesine ve<br />

Duyurulmasına İlişkin Tebliğ (Sayı: 2010/2) ikincil mevzuat olarak bu konuda önemlidir. Çek<br />

Mevzuatı birincil ve ikincil mevzuata ek olarak çeşitli Yargıtay kararlarından oluşan içtihat ile<br />

de desteklenmektedir. Diğer yandan ülkemizde elektronik çek ve kredi kartı çeki uygulaması<br />

bulunmamaktadır, ancak çeklerin takası elektronik olarak yapılabilmektedir.<br />

Kredi Kartları<br />

“Kredi Kartları” başlığının alt başlıkları tüketicinin korunmasıyla ilgili TKHK’nda bu<br />

konuda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Konuyla ilgili tek düzenleme TKHK.m.31/3<br />

de getirilen “Kart çıkaran kuruluşlar, tüketicilere yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında<br />

ücret tahsil etmedikleri bir kredi kartı türü sunmak zorundadır” hükmüdür. Bu düzenlemede iyi<br />

uygulamalar arasında sayılan hususlar arasında bulunmamaktadır.<br />

102

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!