Kronik Bel Ağrılı Hastalarda Depresyon ve Yaşam ... - Yeni Tıp Dergisi

Orijinal makale
Kronik Bel Arl Hastalarda Depresyon ve
Yaam Kalitesi
Saime AY 1 , Deniz EVCK 1
Yeni Tıp Dergisi 2008;25: 228-231
1
Ufuk Üniversitesi Tp Fakültesi Dr. Rdvan Ege Hastanesi Fiziksel Tp ve Rehabilitasyon Anabilim
Dal, ANKARA
ÖZET
Bu çalmada kronik bel ars tans alan hastalarda
depresyon düzeyi ve yaam kalitesi düzeyini belirlemek
ve bunlarn ar iddeti ile ilikisini aratrmak amaçlanmtr.
Çalmaya kronik bel ars yaknmas olan 45 hasta
alnd. Hastalarn ar iddetini ölçmek için görsel ar
skalas (GAS 0-10cm), yaam kalitesini deerlendirmek
için Nottingham Health Profile (NHP), depresyon iddetini
ölçmek için Beck Depresyon Ölçei (BDÖ) kullanld.
Hastalarn ar iddeti ile ar süresi (r=0,621, p

S. Ay ve D. Evcik
yaam kalitesi olarak tanmlanmaktadr 9 . Bel ars
yaknmas olanlarn yaad ar ve hareket kstllklarna
depresyon bulgularnn eklenmesi zamanla
hastann yaam kalitesini olumsuz yönde etkiler.
Hastada depresif durum ile birlikte yaamdan zevk
almama, mesleki ve toplumsal görev ve sorumluluklarda
bozulmalar yaratmaya balar 7.
Çalmamzda genel toplumda sk karlalan salk
problemlerinden biri olan kronik bel ars tans
alan hastalarda depresif duygudurum ve yaam
kalitesi düzeyini belirlemek ve bunlarn ar iddeti
ile ilikisini aratrmak amaçlanmtr.
MATERYAL VE METOT
Çalmaya Fiziksel Tp ve Rehabilitasyon poliklini-
ine 6 aydan uzun süredir bel ars yaknmas ile
bavuran 45 hasta alnd. Alt ekstremitede nörolojik
defisite yol açan disk hernisi olanlar, herhangi bir
sistemik hastal olanlar, ba dokusu hastal
bulunanlar, bel operasyonu geçirmi olanlar, herhangi
bir psikiyatrik tan ve tedavi görenler
çalma d brakld. Hastalar çalma hakknda
bilgilendirildi ve onay formlar alnd.
Hastalarn ayrntl fizik muayene sonrasnda rutin
tam kan saym, biyokimyasal kan analizleri, eritrosit
sedimentasyon hz, C-reaktif protein (CRP) düzeylerine
bakld. Bel ars geliiminde rolü olan “ar
fiziki çalma, sk eilme, ar kaldrma ve uzun
süre oturarak çalma” gibi risk etkenleri ile “ekonomik
düzey, aile yaps, iyeri stresi” gibi psikososyal
risk etkenleri sorguland. Ar iddeti, yaam
kalitesi ve depresif duygudurum düzeyleri deerlendirildi.
Hastalarn bel arlarnn deerlendirimi görsel ar
skalasna (GAS, 10cm’lik) göre yapld 10 . Depresyon
yönünden riski belirlemek, depresif belirtilerin
düzeyini ve iddet deiimini ölçmek amacyla
Beck Depresyon Ölçei (BDÖ) kullanld. 17 puan
ve üzeri alanlar depresif duygudurum düzeyleri
yüksek olarak kabul edildi 11 . Hastalarn yaam
kalitesini deerlendirmek için Nottingham Health
Profile (NHP) ölçei kullanld. Bu ölçek hastalarn
uyku durumu, enerji düzeyi, emosyonel durum,
sosyal izolasyon durumu, fiziksel mobilite ve ar
olmak üzere 6 alt bölümü deerlendirmektedir.
Toplam 38 sorudan olumaktadr ve her soruya
evet yada hayr eklinde cevap verilmektedir 12 .
statiksel deerlendirme SPSS 9.00 programnda
yapld. statiksel analizlerde ya, hastalk süreleri,
ya ortalamas için tanmlayc analiz kullanlarak
ortalama ve standart sapmalar belirlendi. Yaam
kalitesi, ar ve depresyon arasndaki korelasyonlar
için Pearson korelasyon testi kullanld ve
p

S. Ay ve D. Evcik
S. Ay ve D. Evcik
TARTIMA
Bel ars insan yaamn etkileyen önemli klinik
tablolardan birisidir. nsanlarn %80’i yaamlarnn
bir döneminde bel arsndan yaknd kabul
edilmektedir. Daha fazla oranda mekanik nedenlerden
kaynaklanan bel arsnn yaklak %80’i bir
aydan ksa sürede iyilemekte ancak %5 kadar üç
aydan fazla sürerek kronik bel arsna dönümektedir
1-4 .
Kronik arnn olduu hastalklarda genellikle
depresyon bulgular elik etmektedir. Depresif
duygu durumu olan kiide, uyku bozukluu, itah
deiiklii, konsantrasyon bozulmas, umutsuzluk,
karamsarlk, çaresizlik duygusu, dikkat azl gibi
belirtiler oluur 13 . Kronik arl kiilerde depresyon
bulgular salkl popülasyonla karlatrldnda
daha sk elik etmektedir 14-16 . Bunun yannda kronik
bel arlar hastalarn yaamn kstlayarak ve
yaam kalitesini düürerek dizabiliteye yol açar.
Bu durum hastalarda depresif duygu durumu
tetikleyerek üzüntü ve karamsarlk duygularnn
yerlemesine, kiinin motivasyonunun iyice
dümesine neden olur 17 .
Yazc ve ark.’nn yapt çalmada bel ve boyun
ars olan hastalarda ar iddeti ile depresyon
düzeyi yakndan ilikiliydi. Ar iddeti ve depresif
belirtilerin varl hastalarn yaam kalitesini ve
fonksiyonel durumunu belirgin düzeyde olumsuz
etkilemekteydi 18 . Bu bulgular bizim çalmamzn
sonuçlar ile uyumluydu.
Gatchell tarafndan yaplan çalmada ya, aile
yaps, maddi kazancn bel ars olan hastalarda
kronikleme açsndan önemli olduu vurgulanmtr
19 . Bu çalmann sonuçlarna göre de maddi
skntnn olmas, aile içi problemler, iinden memnun
olmama gibi faktörler bel arsnda kronikleme ve
depresif duygudurumun ortaya çkmas açsndan
etkili faktörlerdendi.
Kronik arl hastalarda süre uzadkça depresif
duygudurum belirtilerinin de ortaya çkma ihtimali
artar. Yaplan çalmalarda ar süresi arttkça
elik eden depresyon bulgularnda art görülmütür
20,21 . Bizim hastalarmzda da ar süresi ile
depresif belirti düzeyleri arasnda korelasyon
mevcuttu.
Bel ars yaknmas olanlarn yaad ar ve
hareket kstllklar bu kiilerde sknt, endie ve
depresyona yol açabilir. Bu durum günlük yaam
aktivitelerinde ve sosyal aktivitelerde engeller
yaratt için yaam kalitesini olumsuz etkilemektedir.
Yaplan çalmalar hem bel arsnn hem bel
arsna elik eden anksiyete-depresyonun yaam
kalitesini bozduunu göstermektedir 18,22,23 . Bizim
çalmamzda kronik bel ars olan hastalarda ar
iddeti ve depresif belirti düzeyi yüksek olan
hastalarn yaam kalitelerinin de olumsuz yönde
etkilendii görülmütür.
Takahashi ve ark.’larnn yaptklar bir çalmada
hafif iddette olan bel arsnn hastalarda yüksek
düzeyde fonksiyon kayb meydana getirdii görülmütür.
Bu hastalarn daha fazla depresif duygudurum
içinde olduklar belirtilmitir. Özellikle bel
ars düzeyi ile hastann yaad fonksiyon kayb
orantsz ise depresyon gibi psikososyal etkenlerin
büyük oranda rol oynayabileceini belirtmilerdir 24 .
Sonuç olarak, bel arsnn yaam kalitesini
bozduu ve depresif duygudurumun eklenmesiyle
bel arl hastalarn yaam kalitelerinin daha da
kötületii görülmektedir. Bu nedenle hastalarn
sadece ar ikayetleri tedavi edilmemeli, depresif
belirtilerin de elik edebilecei unutulmamaldr.
Çünkü bu durumun varl hastalarda arnn
alglanmasn etkilemekte ve kiilerin yaam kalitesini
önemli ölçüde kstlamaktadr. Uygun tedavi
edilmeyen ar yaknmas olan hastalarda ar
süresi uzadkça depresyon belirtileri meydana
gelecek ve arnn kroniklemesiyle yaam kalitesinin
bozulma ihtimali artacaktr. Bu nedenle
uygun bir tedavi bel ars belirtilerinin azalmasnn
yansra tedavi maliyetlerinin de dümesine
katkda bulunabilir.
REFERANSLAR
1. Dreyer SJ, Dreyfuss PH. Low back pain and the zygapohysial
(facet) joints. Arch Phys Med Rehabil 1996;77: 290-300.
2. Özcan E. Bel arl hastalarn konservatif tedavisi. Özcan E, Ketenci
A (ed), Bel Ars Tan ve Tedavi, Nobel Kitabevi, stanbul 2002; 187-219.
3. Yurtkuran M, Çerçel N. Mekanik bel arl hastalarn tedavisinde
egzersiz tedavisi ile fizik tedavinin karlatrlmas. Fizik Ted Rehab Derg
1992;16: 158-62.
4. Sinaki M, Mokri B. Low back pain and disorders of the lomber
spine. In: Braddom R. Physical Medicine and Rehabilitation. Philadelphia:
W.B. Saunders Company; 2000. p. 853-93.
5. Weinstein SM, Herring SA. Low back pain. In: DeLisa JA, Gans BM.
Fourth edition. Physical Medicine and Rehabilitation Principles and Practice.
Philadelphia: JB Lippincott Company, 2005. p.653-78.
6. Berker E. Bel arlarnda epidemiyoloji ve risk faktörleri. Türk Fizik
Tp Rehab Derg 1998; Mays Özel Says: 8-12.
7. Linton SJ. A review of psychological risk factors in back and neck
pain. Spine 2000;25: 1145-56.
8. Yücel B. Bel arl hastalarda psikiyatrik deerlendirme In: Özcan
E, Ketenci A (ed), Bel Ars Tan ve Tedavi, Nobel Kitabevi, stanbul 2002;
135-43.
9. Baaran S, Güzel R, Sarpel T. Yaam kalitesi ve salk sonuçlarn
deerlendirme ölçütleri. Romatizma 2005;20: 55-63.
10. Price DD, McGrath PA, Rafii A, Buckingham B. The validation of
visual analogue scales as ratio scale measures for chronic and experimental
pain. Pain 1983;17: 45-56.
11. Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin üniversite örencileri için
geçerlii, güvenirlii. Psikoloji Dergisi 1989;7: 3-13.
12. Küçükdeveci A, McKenna SP, Kutlay S, Gürsel Y, Whalley D, Arasl
T. The development and psychometric assessment of the Turkish version of
the Nottingham Health Profile. Int J Rehabil Research 2000;23: 31-8.
13. Çevik R, Acar S, Gür A, Nas K, Saraç AJ. Kronik yorgunluk
sendromlu genç kadnlarda depresyon düzeyleri ile klinik bulgularn ilikisi.
Romatizma 2004;19: 21-8.
14. Fishbain DA, Cutler R, Rosomoff HL, Rosomoff RS. Chronic painassociated
depression: Antecedent or consequence of chronic pain A
review. Clin J Pain 1996;13: 116-37.
230

S. Ay ve D. Evcik
15. Gallagher RM, Verma S. Managing pain and comorbid depression:
A public health challenge. Semin Clin Neuropsychiatry 1999;4: 203-20.
16. Huyser BA, Parker JC. Pain management in the rheumatic
diseases. Rheum Dis Clin North Am 1999;25: 105-34.
17. Özcan ME; Yurtszolu Ö, Balki S, Altay Z, Eri M. Bel ars olan
hastalarda hot-pack, TENS, ultrasound ve egzersizin HAM-D skorlarna
etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2000;1: 26-31.
18. Yazc K, Tot , Biçer A, Yazc A, Buturak V. Bel ve boyun
hastalarnda anksiyete, depresyon ve yaam kalitesi. Klinik Psikiyatri
Dergisi 2003;6: 95-101.
19. Gatchel RJ, Gardea MA. Lower back pain: Psychosocial issues.
Neurologic Clin 1999;17: 150-9.
20. Altnda Ö, Altnda A, Soran N. Kronik arl hastalarda depresyon
düzeyinin ar iddeti ve süresi ile ilikisinin aratrlmas. Yeni Symposium
Journal 2006;44: 178-81.
21. Wenzel HG, Haug TT, Mykletun A, Dahl AA. A population study of
anxiety and depression among persons who report whiplash traumas. J
Psychosom Res 2002;53: 831-35.
22. Zanoli G, Jönsson B, Strömquist B. SF-36 scores in degenerative
lumbar spine disorders: analysis of prospective data from 451 patients.
Acta Orthop 2006;77: 298-306.
23. Al Windi A. The relations between symptoms, somatic and
psychiatric conditions, life satisfaction and perceived health. A primary care
based study. Health Qual Life Outcomes 2005;27: 28.
24. Takahashi N, Kikuchi S, Konno S, Morita S, Suzukamo Y, Green J
et al. Discrepancy between disability and the severity of low back pain:
demographic, psychologic and employment-related factors. Spine 2006;31:
931-9.
Yazma adresi:
Dr. Saime AY
Ufuk Üniversitesi Tp Fakültesi, Ankara
e-mail: saimeay@yahoo.com
Yaznn geldii tarih : 20.05.2008
Yayna kabul tarihi : 29.06.2008
231