Obstrüktif Uyku Apne Sendromu - Yeni Tıp Dergisi

More documents

Recommendations

Info

D. Özol ve R. Akgedik D. Özol ve R. Akgedik adn verdiimiz, daha yüzeyel uyku evresine ya da uyanklk durumuna ksa süreli ani geçiler oluur ve solunum tekrar balatlr 9 . Bu durum bütün gece saat boyunca tekrarlayabilir. Solunum düzensizliklerinin çeidi, says ve süresi hastaln türünü ve iddetini belirler. OUAS için risk faktörleri Obezite. Kilo fazlal nedeniyle lateral farengeal bölgede ya birikiminin fazla olmas hava yolunun daralmasna neden olabilmektedir. Boyun çevresinin, erkeklerde 43 cm, kadnlarda 38 cm'den fazla olmas uyku apnesi için risklidir 10,11 . Ancak uyku apnesi zayf kiilerde de görülebilir. Kilo verme ile OUAS bulgular düzelebilmektedir. Ya. leri yata üst solunum yollarnn kas tonusu azalr. Uyku apnesi orta ya üzerindeki erikinlerde gençlere göre 2-3 kat daha sktr. 40- 65 ya aras erkek hastalar OUAS için yüksek risk grubunu oluturur 12 . Anatomik faktörler. Büyük bademcikler ve geniz eti varl inspiryumda havayolu negatif basncn arttrarak havayolu direncinin artna yol açar. Bademciklerin normalden büyük olmas ve geniz eti bulunmas daha çok çocuklarda görülen uyku apnesinin nedenidir; ancak bazen erikinlerde de sorumlu olabilir 13 . Boazn yapsal olarak darl. Baz kiilerde boazn ekli doutan dar yapda olabilir. Fasil dismorfizm, mandibuler anormallikler ve Down sendromunda makroglossi gibi anormallikler OUAS riskini arttrr 14 . Cinsiyet. Erkeklerin faringeal anatomik yaplar tkanmalarn olumasna daha yatkndr. Uyku apnesi erkeklerde kadnlardan iki kat sk görülür. Ancak menopoz sonras kadnlarda skl artmaktadr, bu da hormonlarn etkili olabileceini düündürmektedir 15 . Alkol, sakinletirici ve uyku ilaçlarnn kullanm. Bu maddeler üst solunum yollar nöromuskuler aktivite azalmas yolu ile boaz kaslarnn uyku srasnda gevemesine neden olurlar 16 . Yüksek rakm. Alkn olduunuzdan daha yüksek rakmdaki uykuda apne riski artar 17 . Irk. Genç zencilerde de OUAS daha yüksek bulunmutur 18 . OUAS Prevelans ve Semptomlar OUAS, orta yal kadnlarn %5’ini ve erkeklerin %15’ini etkileyen, uykuda solunum bozukluklar içinde en sk görülen hastalktr 19 . Majör semptomlar; horlama, tankl apne ve gündüz ar uyku halidir (Tablo 1). OUAS'n önemli bulgularndan biri olan gündüz ar uyuklama hali, hastalar uyku merkezlerine getiren en sk yaknmadr. Hasta gece uzun süre uyumasna ramen sabah yorgun, dinlenmemi ve bazen de ba ars ile uyanr. Gün içinde pasif olduu durumlarda uyuklar. Gündüz uykululuunun objektif deerlendirilmesindeki altn standart “multiple uyku latans testi” (MSLT) dir 20-21 . Bu testte kiinin gün içinde uyanklktan kaç dakikada uykuya geçtii hesaplanr. ki saat aralklarla yaplan toplam 5 tane 20 dakikalk test periyodundan (nap) oluur. Bu yirmi dakikalk süre içinde EEG dalgalarna göre kiinin uykuya dald süre (uyku latans) hesaplanr ve tüm testlerin ortalamas alnarak hesaplanan uyku latans süresi 8 dakikann altnda bulunursa patolojik ar uykululuk kabul edilir. MSLT testi öncesindeki gece kiiye mutlaka polisomnografi yaplr ve gündüz uykululuk yapacak nedenler için ayrc tanda kullanlr. Tablo 1. OUAS bulgular Gündüz uykululuk hali iddetli horlama Uyku srasnda nefes duraklamasnn bakalar tarafndan gözlenmesi Solunum güçlüü ile uyanma Az kuruluu ve boaz ars ile uyanma Sabah olan ba arlar Tablo 2. OUAS’da kardiyovasküler hastalklarn olas mekanizmalar Endotel disfonksiyonu Artm inflamatuar mediatörler Artm sempatik aktivite Hipoksi Artm trombotik faktörler (endotelin, fibrinojen…) MSLT zaman alc, maliyeti olan ve laboratuar artlarnda yaplan bir tetkiktir. Bunun dnda gündüz uyku halini deerlendiren“ Epworth uykululuk skalas” (Epworth Sleepiness Scale-ESS), 1991 ylnda Johns tarafndan gelitirilmitir. ESS, kiinin uykuya eilimini saptamaya yarayan basit, güvenilir, kendi bana uygulanabilen, bitirmesi birkaç dakika ve skorlamas birkaç saniye süren subjektif anket benzeri bir testtir 22-23 . On puan ve üzeri pozitif kabul edilir. OUAS Tan yöntemleri 1- Klinik tan 2- Radyolojik tan (sefalometre, floroskopi, akustik refleksiyon) 3- Nazofarengolarengoskopi 4- Polisomnografi 5- Dier (solunum fonksiyon testi, kan gaz ...) Gece boyunca oluan tüm apne ve hipopneler hesaplanarak, ortalama saat bana düen apne hipopne oran hesaplanr ve buna “Apne-Hipopne ndeksi” (AH) denir. Hastaln iddetini belirle- 202
D. Özol ve R. Akgedik mede en sk kullanlan bu indekse göre 0-4 normal, 5-15 hafif, 16-29 orta ve 30 üzeri ar uyku apnesini gösterir 8 . Ar uyku apnesi olduunda derin uykuya dalmak zorlar, kii bütün uykusunu solunum çabas içinde geçirir ve gündüz uyuma ihtiyac duyar. Anamnez ve özellikle Kulak Burun Boaz doktorlar tarafndan yaplan üst solunum yolunun fizik muayenesi tan için çok önemlidir. Müller Manevras ile üst solunum yolunda zorunlu inspirasyonla ortaya çkan daralma ve kollaps alanlar saptanarak yararl olmayacak cerrahi giriimlerin önlenmesi mümkün olabilir. Müller Manevras srasnda klasik olarak fleksibl endoskoplarla videoendoskopik kayt yaplr. Ancak hastaln tansnda kullanlan altn standart yöntem AH hesaplamay salayan polisomnografidir (Tablo 1) 9 . Polisomnografi, tüm gece boyunca hastann uykuda solunum hareketleri, oksijen satürasyonu, kalp hz takiplerini ve uyku evrelerini süresini, kalitesi deerlendirmek amac ile alnan EEG kaytlarn kapsar. Polisomnografik olarak hastaln tannmas ve iddetinin derecelendirilmesi tedavi seçeneklerinin planlanmasnda yol gösterici olmaktadr. Polisomnografi genellikle tüm gece–full night 6-8 saat süreyle yaplr. Bazen tansal polisomnografide yar gece-split night olarak hastaya sürekli pozitif basnç tedavisi (CPAP) titrasyonu ile devam edilebilir. American Academy of Sleep Medicine (AASM) split night tan ve tedavi deerlendirmesi için baz kriterler koymutur. - ki saatlik polisomnografi kaydnda AH>40 ise - ki saatlik polisomnografi kaydnda AH 20-40 arasnda ancak elik eden kalp hastal gündüz ar uyku hali olmas gibi sürekli pozitif basnç tedavi endikasyonu varsa - Gecenin kalan ksmnda optimum basncn bulunmas için yaplacak CPAP titrasyonu 3 saatten uzun sürüyor ve yeterli REM-nonREM uyku dönemi içeriyorsa kabul edilir. Solunum fonksiyon testlerinde üst hava yolunda darlk varsa, akm-hacim erisinin inspiratuar ksmnda düzleme görülebilir ve solunum parametrelerinden FEF 50 /FF 50 >1 olarak bulunur 24 . Arteriel kan gazlarnda gündüz hiperkapnisi olan hastalarda elik eden akcier ve nöromusküler hastalklar unutulmamal, overlap sendromlar akla gelmelidir. OUAS’a bal görülen komplikasyonlar OUAS ile serebrovasküler hastalklar, hipertansiyon, miyokard infaktüsü ve çeitli aritmiler ilikilendirilmekte (Tablo 2) ve gündüz ar uykululuk haline bal oluan kazalar, özellikle trafik kazalar mortalite ve morbiditeden sorumlu tutulmaktadr 25-26 . Bu nedenle OUAS’l olgularda mortalite oran (%2-3) artmtr ve bu hastalarn uzun süre takip edildii bir çalmada be yllk mortalite %14,5 olarak bildirilmitir 27 . Uykunun kalitatif ve kantitatif olarak bozulmas kiinin yaam kalitesini önemli derecede bozabilmekte, anksiete ve dier psikiyatrik sorunlara yol açabilmektedir 28 . Akashiba ve ark. 29 60 ar OUAS’l erkek hastada OUAS ile yaam kalitesi ve depresyon arasndaki ilikiyi aratrmlar ve kontrol grubuna göre OUAS’l hastalarda daha kötü yaam kalitesi ve yarsnda da depresyon olduunu saptamlardr. Fidan ve ark.nn yapt çalmada uyku apnesi olan hastalarn depresyon ve anksiyete oranlarnn tedavi ile geriledii bulunmutur 30 . ekil 1. OUAS Fizyopatolojisi OUAS’l hastalarda apne ve hipopne srasnda intratorasik negatif basnçta oluan deiiklikler, hipoksi ve hiperkapni sonucu artm sempatik aktivite, çeitli serebro ve kardiyovasküler komplikasyonlara neden olur (ekil 1) 31 . OUAS’l hastalarda %30-60 orannda sistemik arteryel hipertansiyon, %20-30 orannda pulmoner hipertansiyon, %20-30 orannda koroner arter hastal ve %5- 10 orannda konjestif kalp yetersizlii izlenebilmektedir 32-33 . Tosun ve ark.’nn çalmasnda ise iskemik inme geçiren hastalarda OUAS skl %73,7 bulunmutur 34 . Yüksek Kan Basnc Koruma, Tehis, Deerlendirme ve Tedavisi üzerine Birleik Ulusal Komite’nin 7. raporunda (JNC-7), OUAS HT’nin tanmlanabilir ve önlenebilir nedenleri arasnda kabul edilmitir 35 . OUAS olan hipertansif hastalarda hipertansif tedavi almadan, CPAP kullanm ile ortalama kan basncnda 5-10 mm Hg düüler saptanmtr. Sürekli pozitif basnç tedavisiyle koroner arter hastal riskinde %37 ve inme riskinde %56 azalmaya yol açmaktadr. OUAS’ta tedavi yaklam Uykuda ölüme kadar varabilen, ciddi sonuçlara neden olan bu hastaln erken ve uygun tedavisinin yaplabilmesi çok önemlidir. OUAS’l hastalara 203
Page 1: Yeni Tıp Dergisi 2008;25: 201-204

Obstrüktif Uyku Apne Sendromu - Yeni Tıp Dergisi

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?