Prematüre Bebek Annelerinde Galaktogog ve ... - Yeni Tıp Dergisi

Yeni Tıp Tp Dergisi 2010;27: 29-32
Orijinal makale
Prematüre Bebek Annelerinde Galaktogog ve
Uyku Düzenleyici Etkili Bitki Çaylarının Anne
Sütünü Arttırmaya Etkisi
Ebru TEMZSOY 1 , Aye KARAKOÇ TARI 2 , Tuba GÜRSOY 1 , Fahri OVALI 1
1 Zeynep Kamil Kadn ve Çocuk Hastalklar Eitim ve Aratrma Hastanesi, Yenidoan Youn Bakm
Ünitesi, STANBUL
2 Marmara Üniversitesi Salk Bilimleri Fakültesi, Ebelik Bölümü, STANBUL
ÖZET
Galaktogog özellikli bitki çaylar, anne sütünün artrlmas
amacyla son yllarda giderek artan oranda kullanlmaktadr.
Anne sütü üretiminin sorunlu olabilecei prematüre
ya grubunda bu çaylarn kullanlmas ile anne sütü
miktarnn artrlabilecei düünülerek bu çalma
planland. Annelerin uyku düzenlerine yardmc olmak
üzere kullanlan iyi geceler çaynn da bu balamda etkili
olup olmad aratrld. Her iki çay için plasebo olarak
su kullanld.
Çalma toplam 91 anne üzerinde yapld. Annelerden
gerekli onamlar ve bilgiler alndktan sonra birinci gruba
Still-tee ®, ikinci gruba yi Geceler Çay ® ve üçüncü
gruba kontrol olarak su verildi. Tüm annelerin yeterli sv
almalar saland. Birinci gruptaki annelerin süt miktar,
1. güne kyasla, 3. ve 7. günlerde anlaml derecede artt
(srasyla 172, 247, 373 ml). kinci gruptaki annelerin
uyku süreleri de 1. güne kyasla 3. 7. günlerde dier iki
gruba göre anlaml derecede artt (srasyla 7,4, 8,1, 8,9
saat). Prematüre bebeklerin annelerinde kullanan
galaktogog etkili Still-tee ® çaynn, süt miktarn artrmada,
yi Geceler Çaynn ® ise, uyku süresini arttrmada
etkili olduu sonucuna varld.
Anahtar Kelimeler : Prematüre, galaktogog, anne sütü,
uyku süresi
ABSTRACT
The effect of herbal galactogoge and sleep inducer
teas on the increasing of breast milk in mothers of
premature babies
Herbal teas with galactogoge effects have been used
extensively in recent years in order to increase the
amount of breast milk in lactating mothers. Mothers of
premature babies often have problems in breastfeeding
and this study was designed to investigate if such herbal
teas has any effect on the increasing of breast milk in
mothers of premature babies. We also investigated
whether a sleep-induced herbal tea (yi Geceler Çay ®)
was effective in regulating the sleep of these mothers.
Plain water was used as placebo.
Ninety-one mothers were studied. After obtaining
informed consent and relevant information, the first
group of mothers (n=30) received Still-tee ®, the
second group of mothers (n=30) received sleep-inducer
tea (yi Geceler Çay ®), and the third group of mothers
(n=31) received plain water. All mothers’ intake of fluid
were similar and sufficent. The amount of breast milk in
the first group increased significantly (172, 247, 373 ml
respectively) on the 3rd and 7th days of study. The
duration of sleep in the second group of mothers
increased significantly (7.4, 8.1, 8.9 hours respectively)
on the 3rd and 7th days of study. It was concluded that
Still-tea ® herbal tea was effective in increasing the
amount of human milk, whereas sleep-inducer herbal
tea (yi Geceler Çay ®) was also effective in increasing
the duration of sleep in mothers of premature babies.
Key Words : Premature, galactogoge, human milk,
sleep duration
GR
Anne sütü yenidoanlarn beslenmesinde en önemli
besin kaynadr ve anne sütünün yaygnlatrlmas
için dünyada çeitli çalmalar yaplmaktadr
1 . Ancak doumu izleyen ilk günlerde bebeklerin
anne sütüyle beslenmeye balanp sürdürülmesi
prematüre bebeklerde term bebeklere göre daha
skntl olmaktadr. Yenidoan youn bakm üniteleri
(YYBÜ)’nde yatan prematüre bebeklerde
emzirmeye geç balanmas, verilen süt miktarnn
az olmas ve bebeklerinin hastanede yatmasna
bal olarak annelerindeki stres, endie ve uyku
problemleri emzirmeyi ve anne sütü miktarn
olumsuz etkilemektedir 2,3 . Bebeklerin salkl geli-
imi ve kilo alm için anne sütünün de düzenli
olarak artmas gereklidir 4 . Anne sütünü arttrmak
için bebeklerin erken emzirmeye balanmas,
görsel uyarlar (annenin bebei görmesi, kucana
almas, sk sk emzirmesi), memelerin boalmas,
annenin istirahat etmesi, yorulmamas ve yeterli
uyumalarnn salanmas gibi giriimler önemlidir.
Bunlara ek olarak anne sütü arttrc (galaktogog)
ve uyku düzenleyici etkili bitki çaylar geçmiten
günümüze kullanlmaktadr. Çalmamzda galaktogog
etkili Still Tee ® (Humana) ve uyku düzenleyici
29

E. Temizsoy ve ark.
Yeni Tp Dergisi 2010;27: 29-32
etkili yi Geceler Çay ® (Humana) çaylarnn anne
sütü miktarnn artmasna ilikin etkilerinin aratrlmas
amaçland.
MATERYAL VE METOT
Hastanemiz Yenidoan youn bakm ünitelerinde
(YYBÜ) izlenen 111 prematüre bebein annesi
çalmaya alnd. Gebelik haftas 0,05)
30

Yeni Tp Dergisi E. Temizsoy 2010;27: ve 29-32 ark.
Tablo 2. 1. 3. ve 7. günlerde annelerin 24 saatlik süt miktarlar (ml)
Özellikler Still Tee çay yi Geceler çay Su grubu P*
1. 150 (50-276) 150 (30-238) 162 (95-331) >0,05
3. 250 (115-371) 175 (93,8-250) 170 (90-333) >0,05
7. 340 (264-488) 218 (138-330) 210 (90-330) 0,01
*Kruskal Wallis H testi
Annelerin uyku süreleri Tablo 3’de verilmitir. Her
3 grup arasnda 1., 3. ve 7. günlerdeki uyku süresi
açsndan fark saptanmad. yi Geceler çay ® kullanan
grupta 1. güne kyasla hem 3. gündeki (p=0,01),
hem 7. gündeki (p=0,000), hem de 3. güne kyasla
7. gündeki (p=0,002) uyku süresi anlaml derecede
yüksek bulundu. Still Tee ® çay ve su kullanan
grupta 1., 3. ve 7. günlerdeki uyku sürelerinde
fark saptanmad.
Tablo 3. 1. 3. ve 7. günlerde annelerin 24 saatlik
uyku süreleri (saat)
Özellik yi Geceler Still Tee Su P*
Çay Çay Grubu
1. 7,4±3,4 7,5±2,9 8,3±2,2 >0,05
3. 8,1±3,2 7,9±1,6 8,4±1,4 >0,05
7. 8,9±2,9 8,4±1,5 8,5±1,3 >0,05
*One Way Anova
TARTIMA
Hayatn ilk yl hzl büyüme ve gelimenin olduu
bir dönemdir. Bebeklerin fizyolojik büyümesi beslenmelerine
baldr. Anne sütünün sindirimi için
gerekli tüm enzimler yenidoann sindirim sisteminde
bulunur. Bu nedenle anne sütü bebekler
için en ideal besin maddesidir 5 . Bu çalmada prematüre
bebek annelerinde kullanlan galaktogog
ve uyku düzenleyici etkili bitki çaylarnn süt miktarnn
artmasna önemli katklarnn olduu izlendi.
Yeterli sv almak ve yeterince dinlenmek, annedeki
süt miktarn artran en önemli faktörlerdendir
6 . Bebeklerinin zamanndan önce domas,
salkl bebeklere göre düük kilolarda olmas ve
ek sorunlarla YYBÜ’de takip edilmesi anneler için
korku ve endie vericidir. Bu nedenle stres ve
anksiyete yaayan annelerde emzirme ve süt salnm
olumsuz etkilenmektedir 7,8 . Doum sonras
dönemde, bebeklerin gestasyon haftasnn küçük,
doum arlnn düük olmas ve bebeklerin hastalk
durumlar emzirmeyi olumsuz etkilemektedir
9 . Yetersiz süt salnmnda anatomik, fizyolojik
ve patolojik nedenler rol oynar. Emzirme süresi ve
sklnn kstlanmas fizyolojik olarak süt miktarn
etkilerken; yorgunluk, stres ve ar psikolojik faktörler
arasnda yer alr 5,8,10 . Bebeklerini emziremeyen
anneler bu dönemde bebeklerinin beslenmesi
için sütlerini pompa ya da elle samakta olsa
da emziremedikleri için de sütleri azalmaktadr 7 .
Laktasyonda yeterli sütün salglanmas ve süt
yapmnn sürdürülmesi için annenin uygun ekilde
beslenmesi gerekir. Laktasyonda annenin kalori
gereksinimi 500-700 kkal/gün artar. Süt veren
annelerin sv gereksinimleri de arttndan genellikle
emzirirken susuzluk hissederler. Bu nedenle
emziren bir annenin günde 8-10 bardak sv alm
önerilmelidir 5,8 . Annenin yeterli beslenmesi, yeterli
sv alm, uyku süresi ve kalitesi, stresten uzak
durmas, dinlenmesi anne sütünün arttrlmasnda
verilen eitimlerde genel öneriler arasndadr 8,11 .
Galaktogog bitki çaylarnn süt artrc etkisi, miadnda
doum yapan annelerde aratrlm olmasna
karn, prematüre doum yapm annelerde
imdiye kadar yeterince aratrlmamtr ve bu
balamda bizim çalmamz, ilk çalmalardan biri
olma özellii tamaktadr. Atlgan ve ark. tarafndan
yaplan bir çalmada, Still-Tee ® ile birlikte
metpamid de kullanlm ve Still-Tee ® alan grupta,
anne sütü miktarnn anlaml derecede artt,
buna karlk annelerdeki prolaktin düzeyinin balangç
dönemine göre artmad ortaya konmutur
12 .
Karatoprak ve ark.nn yapt bir çalmada anne
sütünün kesilmesinin en önemli nedeni annenin
bebeini sütüyle yeterince besleyemediini düünmesi
olduu bildirilmitir 13 . Bebei prematüre olup
YYBÜ’nde takip edilen annelerin, bebekleriyle yeterince
temas kuramamas, emzirememesi, yeterli
dinlenememeleriyle birlikte yaadklar stres hormonal
etkilerle süt oluumunu azaltmaktadr 7,8 . Bu
nedenle, annelerin yeterli ve düzenli uyumalar
önem kazanmaktadr. Annelerin uykularn düzenleyecek
“yi Geceler Çay” gibi bitkisel çaylar, dolayl
yoldan da olsa anne sütünün artrlmasna
katk salamaktadr.
Ankara Eitim Aratrma Hastanesi’nde yaplan bir
baka çalmada emzirme eitimi verilen annelere
anne sütünün artmas için yeterli sv almalar
önerildikten sonra galaktogog etkili bitki çaylarnn
da önerilebilecei belirtilmitir 14 . Bizim yaptmz
çalma da, ülkemizde yaplan bu çalmalar destekler
niteliktedir.
Bu çalmada prematüre bebek annelerinde de
zamannda doan bebeklerin annelerinde olduu
gibi galaktogog etkili bitki çaynn anne sütünü
artrc etkisi gösterildi. Uyku düzenleyici ‘yi Geceler
Çay’ alan annelerin de uyku sürelerinin artt
gözlendi.
31

E. Temizsoy ve ark.
Yeni Tp Dergisi 2010;27: 29-32
Sonuç olarak prematüre bebek annelerinin emzirme
eitimleri srasnda anne sütünü arttrmak için
genel önerilerin yan sra galaktogog ve uyku
düzenleyici etkileri olan
edilebilir.
bitki çaylar da tavsiye
REFERANSLAR
1. Ken K, Nita F. Communicating the benefits of breast feding. Arch
Dis Child 2007;92: 471-72 .
2. Çetin F, Güne G, Karaolu L, Üstü Y. Turgut Özal tp merkezinde
doum yapan annelerin doum öncesi bakm alma ve emzirmeye balama
durumlarn etkileyen faktörler. Journal of Inonu University Medical Faculty
2005;12: 125-8.
3. Atc A, Polat S, Turhan A. Anne sütü. Türkiye Klinikleri Journal of
Sciences 2007;3: 1-5.
4. Alikaifolu M, Erginöz E, Tadelen Gür E, Batla Z, Arvas A. Bir
üniversite hastanesine devam eden annelerde tek bana anne sütü verme
süresine etki eden faktörler. Türk Pediatri Arivi 2000;35: 148-55.
5. Erylmaz G. Laktasyon ve emzirme in irin A, Kavlak O, editörler.
Kadn Sal. stanbul: Bedray 2008; s: 759-90.
6. Quigley MA. Increasing exclusive breastfeeding. BMJ 2007;22:
574-5.
7. Drake E. Nursing care of the normal newborn in Novak JC, Broom
BL, editors. 9nd ed. Maternal and Child Health Nursing. St.Louis: Mosby
1999;p: 408,412,456.
8. Moore K, Chute G. Newborn nutrition in Simpson KR, Greehan PA,
editors. AWHONN Perinatal Nursing. Philadelphia:Lippincott 2000; p: 338-9.
9. Köksal G, Gökmen H, editörler. Çocuk Hastalklarnda Beslenme
Tedavisi. Ankara: Hatipolu 2000.
10. Küçüködük .Yenidoan ve Hastalklar. Ankara: Feryal 1994.
11. Hockenbery MJ. Health promotion of the newborn and family in
Wilson D, Wilkenstein M, Kline EN, editors. 7nd ed. Wong’s Nursing Care of
Infant and Children. St.Louis: Mosby 1999; p: 278.
12. Atlgan ZT, Ouz SS, Dilmen U. Prematüre bebei olan annelerde
metpamid ve humana still tee bitki çay kullanmnn anne sütüne etkisinin
karlatrld kontrollü randomine bir çalma. Klinik Tp Aile Hekimlii
2009;1: 15–22 .
13. Karatoprak N, Yazar S, Önal Sönmez E, Nuholu Ç, Yavrucyu S,
Özgüner A. Anne sütü ile beslenmeye etki eden faktörlerin deerlendirilmesi.
Çocuk Dergisi 2003;3: 44-8.
14. Trak U, Dilli D, Emeksiz S, Dallar Y. Galaktagog bir bitki çaynn
yenidoan döneminde tart alm üzerine etkileri. Çocuk Dergisi 2008;8: 14-
20.
Yazma adresi:
Dr. Fahri OVALI
Zeynep Kamil Kadn ve Çocuk Hast. Eitim ve Aratrma Hastanesi, stanbul
e-mail: fovali@yahoo.com
Yaznn geldii tarih : 02.10.2009
Yayna kabul tarihi : 25.12.2009
32