Madde kullanımı ve eÅlik eden psikiyatrik durumlar - Kültegin Ãgel
Madde kullanımı ve eÅlik eden psikiyatrik durumlar - Kültegin Ãgel
Madde kullanımı ve eÅlik eden psikiyatrik durumlar - Kültegin Ãgel
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
11. TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUU (TSSB) VE MADDE KULLANIMI<br />
TSSB travmatik bir olayın ardından, özgün bir takım belirtilerin gelimesiyle giden bir<br />
anksiyete bozukluudur. Kii, gerçek bir ölüm ya da tehdidi, aır bir yaralanma ya da<br />
kendisinin <strong>ve</strong>ya bakasının fizik bütünlüüne bir tehdit olayını yaamı, böyle bir olaya tanık<br />
olmu ya da böyle bir olayla karı karıya gelmitir. Travmatik olay sonrası ortaya çıkan<br />
özgün belirtileri travmatik olayı çeitli biçimlerde yeniden yaıyor olmak; travmaya elik <strong>eden</strong><br />
hatırlatıcı uyaranlardan sürekli kaçınma <strong>ve</strong> genel tepki düzeyinde artmı uyarılmılık olmak<br />
üzere üç ana boyutta toplanabilir. Belirtiler 3 aydan kısa sürerse akut, 3 ay <strong>ve</strong>ya daha fazla<br />
sürerse kronik olarak tanımlanmaktadır. Belirtilerin klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da<br />
toplumsal, mesleki alanlarda ya da ilevselliin dier önemli alanlarında bozulmaya n<strong>eden</strong><br />
olması gerekir.<br />
Travmatik olayları doal yollarla <strong>ve</strong> insan eliyle meydana gelen olaylar olmak üzere iki sınıfta<br />
toplanır. nsan eliyle meydana gelen olaylar da kendi içinde kaza ile olanlar <strong>ve</strong> bilerek-amaçlı<br />
olarak yapılanlar olarak ikiye ayrılır.<br />
I- Doal yolla meydana gelenler<br />
Deprem<br />
Sel<br />
Kasırga<br />
Yanarda Patlaması; vb...<br />
II- nsan eliyle meydana gelenler<br />
a- Kaza ile Olanlar<br />
Grizu Patlaması<br />
Trafik, Tren, Uçak <strong>ve</strong> Deniz kazaları<br />
Yangın, Tüp <strong>ve</strong> Doalgaz patlaması<br />
Nükleer kazalar vb.<br />
b- Bilerek <strong>ve</strong> amaçlı olarak yapılanlar<br />
Savalar – Soykırımlar<br />
Kitle katliamları – Toplama kampları<br />
Tecavüz – Taciz<br />
kence<br />
Her türlü iddet<br />
Terör eylemleri vb<br />
Bu tanımlama kategorisinin dıında ihmal, terk, yakın kaybı, aldatılma, sistematik aaılama<br />
gibi yaantılarda da travmatik yaantılar olarak tanımlanabilir. TSSB gelimesi açısından en<br />
önemli etmen karılaılan travmanın iddetidir. Stresörün iddeti büyükse TSSB’nin gelime<br />
olasılıı da artmaktadır. Travmanın nesnel iddetinin ötesinde bunun birey tarafından<br />
algılanma ekli de önemlidir. Aynı duruma maruz kalan bireylerin algı biçemleri, o olayın<br />
“iddetini” tanımlamalarını dolayısıyla da olaydan etkilenme aırlıını belirleyecek bir<br />
faktördür.<br />
Bu bölüm Ceyda Yılmazçetin Eke tarafından yazılmıştır.<br />
341
Change language