Madde kullanımı ve eşlik eden psikiyatrik durumlar - Kültegin Ögel

9. KENDNE ZARAR VERME DAVRANII VE MADDE KULLANIMI
Kendine zarar verme davranıı tekrarlayıcı, kiinin bilinçli ölüm istei olmadan isteyerek ve
amaçlı olarak yapılan, doku hasarı ile sonuçlanan, kendi bedenine yönelik giriimidir.
Kendine zarar verme davranıları sıklıkla bedeninin bir yerini sıkma, morartma, ısırma, kesici
bir aletle kesme, yakma, eyalara yumruk atma, kafasını duvara vurma gibi davranı
örüntülerini içerir. Favazza (1992), kendine zarar verme davranıını tanımlamak için dört
ölçüt oluturmutur. Bunlar:
1. Kendini kesme ya da yakma davranılarından birisini sürekli tekrarlaması,
2. Kendine zarar vermeden önce gerilim duygusuna sahip olması,
3. Fiziksel acıyla beraber rahatlama, zevk alma ve houna gitme duygusunu yaaması,
4. Utanma duygusu ve sosyal olarak damgalanma korkusu karısında kendine zarar
vermenin izlerini ya da kanı gizlemeye çalımasıdır.
Kendine zarar verme davranıı 15-35 yaları arasında görülen bir durum olup (Vinona ve ark.,
1995; Chowanec ve ark., 1991), genellikle ergenlik döneminde baladıına dair görü birlii
vardır (Feldman, 1988; Favazza ve Conterio, 1989; Favazza ve Rosenthal, 1993; Ak ve ark.,
1993; Herpetz, 1995). Kendine zarar verme davranıı genellikle 13-19 yalarında baladıı
gözlemlenmitir (Favazza ve Conterio, 1989). Genellikle ergenlik döneminde balayan
kendine zarar verme davranıının zamanla artma, azalma ya da süregenleme ile seyredip,
birçok kiide 10-15 yıl sonra sonladıı görülmektedir (Tarlacı, 1996).
Kendini kesme davranıı kiinin geriye dönmesini, gerginlik, sıkıntı ve anksiyeteden
kurtulmasını salamaktadır (Goldney ve Lester, 1997; Welsh, 1998). Kiiler yaadıkları
psikolojik sıkıntıların artması sonucunda bu sıkıntıları kendilerine zarar vererek azalttıkları
görülmektedir. Geçmite yaadıkları kötü olaylar ya da kendilerine zarar veren kiiler
akıllarına geldiinde öfkelerini ve kızgınlıklarını kendilerine zarar vererek azaltmaktadırlar.
Miller (1994) ve Favazza (1996), kiilerin kendilerini kesme nedenlerini aratırmılar ve
kendini kesmeye neden olan etmenleri öyle sıralamılardır.
1. Boluk duygusu, depresyon ve gerçekçi olmayan duygulardan uzaklamak.
2. Rahatlama duygusuna sahip olmak.
3. Duygusal acıları bastırmak.
4. Boluk duygusundan uzaklaarak kendilerinin yaadıklarını göstermek.
Yaygınlık
Günümüzde 600 kiiden en az birinin kendini tedaviye gereksinim duyacak ekilde yaraladıı
bildirilmitir (Tantam ve Whittaker, 1992). Kendine zarar verme davranıının yaygınlıı ile
yapılan çalımalara bakıldıında yıllara oranla farklılık olduu gözlenmektedir. Genel
popülasyonda %1 olarak saptamıtır. Klinik popülasyonda yapılan çalımalarda ise %3 -%5
arasında görüldüü belirtilmitir (Philps ve Muzaffer 1961). Briere ve Gill’ in 1998 yılında
yaptıkları çalımada ise kendine zarar verme davranıının yaygınlıını genel popülasyonda
%4, klinik popülasyonda %21 olarak bulunmutur.
Bu bölüm Alper Aksoy tarafından yazılmıştır.
333