‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

4. Ünite - Üretim Yöntemleri-II: Distilasyon
Su distilasyonuyla elde edilen uçucu ya¤lar genel olarak di¤er yöntemlerle elde
edilen ya¤lara göre daha koyu renkli ve daha farkl› kokuya sahip olabilirler. Su
distilasyonunun baz› dezavantajlar› flunlard›r:
• Ya¤da bulunan ester yap›daki bileflikler kolayca hidroliz olur
• Asiklik monoterpenler ve aldehitler polimerize olma e¤ilimindedir
• Fenoller gibi oksijenli bileflikler k›smen suda çözünerek suya geçerler ve tamamen
al›nmalar› mümkün olamaz
• Su distilasyon kazanlar› genelde çok büyük olmaz ve dolay›s›yla ayn› miktar
materyal için daha fazla iflçilik gerektirir.
• Her distilasyon çal›flmas›nda büyük miktarda su ›s›l iflleme al›nd›¤› için enerji
tüketimi di¤er yöntemlere göre daha fazlad›r. Genel enerji verimlili¤i düflüktür.
Su distilasyonunun yukar›da özetlenen dezavantajlar›n›n yan›nda en temel
avantaj› ise buhar distilasyonu uygulamalar›nda materyal topaklaflmas›, birbirine
yap›flmas› sonucu penetrasyon özelli¤inin zay›flamas› veya ortadan kalkmas› ile
kütle transferinin durmas› olay›n›n gözlenmemesidir. Bu uygulaman›n en güzel örne¤i
Türkiye’deki gül ya¤› üretimidir (fiekil 4.2).
69
Kohobasyon: Distilasyon
ifllemi boyunca distilattaki
ya¤ sudan ayr›ld›ktan sonra
ya¤la doymufl suyun bir boru
yard›m›yla tekrar distilasyon
kazan›na geri gönderildi¤i
teknik.
fiekil 4.2
Gül ya¤› üretimi
(su distilasyonu)
Buhar Distilasyonu
Buhar distilasyonunun esas› uçucu organik maddeleri su buhar› kullanarak ay›rmaya
dayan›r. Is›ya karfl› hassas olan maddelerin saflaflt›r›lmas› ve madde haz›rlanmas›nda
di¤er distilasyon tekniklerine alternatif bir teknik olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r.
Ço¤u maddeler kaynama noktalar› ne olursa olsun saf suyun kaynama noktas›-
n›n alt›ndaki s›cakl›kta distile olabilmektedir. Erime noktas› 22.5°C, kaynama noktas›
235°C olan anetol buhar distilasyonu ile çok kolay bir flekilde distile olur.
Buhar distilasyonu genellikle kesikli bir ifllemle iyi doldurulmufl bitki materyali
içinden sürekli flekilde su buhar› geçirilmesiyle gerçeklefltirilir (fiekil 4.3 ve fiekil
4.4). Gönderilen buhar, materyal içindeki uçucu bileflenleri beraberinde sürükler.
Buhar faz›ndaki uçucu maddelerin konsantrasyonu, su buhar› kar›fl›m›ndaki
bas›nçlar› yani k›smi buhar bas›nçlar›yla iliflkilidir. Her maddenin k›smi buhar bas›nçlar›n›n
toplam› toplam bas›nc› oluflturur. Burada buhar›n oluflturdu¤u bas›nç
maddenin tek bafl›na toplam bas›nca ulaflmas›nda büyük katk› sa¤lar ve beklenen
bas›nçtan daha düflük bas›nçta buharlaflma imkân›na kavuflturur.