‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

40 T›bbi ve Aromatik Bitkisel Ürünlerin Üretimi ve Kalite Kontrolü
Stabilizasyon: Kaynar su ve
kaynar alkol, alkol buhar›
veya di¤er çözücülerin s›cak
buharlar›n›n drog üzerine
gönderilmesi fleklinde
uygulanan ve drogdaki
enzimleri parçalayarak
saklanmas›n› sa¤layan
yöntemdir.
Glikozitler asit veya enzim etkisi ile hidrolize u¤rayarak fleker (glikon) ve fleker
olmayan (aglikon) k›sma ayr›l›rlar.
Stabilizasyon drogdaki enzimleri parçalayarak faaliyetlerini tamamen durdurur.
Parçalanan enzimleri tekrar aktive etmek mümkün de¤ildir.
E¤er drogdan uçucu ya¤ elde edilecekse, hem taze hem de kuru drog kullan›-
labilir. Ancak, kurutma iflleminin çok dikkatli yap›lm›fl olmas› gerekir. Materyalin
tafl›d›¤› uçucu ya¤›n bitkinin hangi k›sm›nda bulundu¤u dikkate al›narak yap›lacak
kurutma ifllemi büyük önem tafl›r. Do¤rudan günefl ve kuvvetli hava ak›m› alt›nda
yap›lan kurutma ifllemleri uçucu ya¤ kayb›na sebep olaca¤›ndan mutlaka kaç›nmak
gerekir. Günefl alt›nda kurutma ifllemleri genelde kök, kabuk, odun ve sert tohum
gibi k›s›mlar için kullan›l›r.
Drog kurudu¤unda hücreler ve özellikle protoplazman›n su kayb› sebebiyle selüloz
tabakas› sertleflir ve dolay›s› ile buna ba¤l› etken maddelerin çözücü ile al›-
nabilmesi zorlafl›r.
EKSTRAKS‹YON PARAMETRELER‹
Kat› veya s›v› halde bulunan bir bilefli¤in uygun bir ekstraksiyon tekni¤i kullanarak
bulundu¤u kar›fl›m içinden al›nmas› ifllemi ister en basit uygulamalarda, isterse
en karmafl›k endüstriyel uygulamalarda gerçeklefltirilsin, mutlaka ekstraksiyona
etki eden birçok parametreyle karfl› karfl›ya kal›n›r.
Ekstraksiyon iflleminin en uygun flartlarda ve istenilen en yüksek verimle gerçeklefltirilebilmesi
parametrelerin do¤ru flekilde seçilmesine ba¤l›d›r. ‹stenilen kalitedeki
ürünün al›nabilmesi için en uygun ekstraktör tipinin seçimi yan›nda ekstraksiyon
ifllemleri öncesinde ve ifllemler s›ras›nda dikkat edilmesi gereken birçok
parametre bulunmaktad›r. Bu parametrelerin en önemli olanlar› k›saca; s›cakl›k,
bas›nç, çözücü, parçac›k büyüklü¤ü, süre, kar›flt›rma h›z› ve kar›flt›r›c› tipi, nem,
yüzey aktif madde etkisi, materyalin por özelli¤i olarak say›labilir.
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SORU
D‹KKAT
S›cakl›k
Ekstraksiyon ifllemlerinde en önemli parametrelerden biri s›cakl›kt›r. Birçok maddenin
s›cakta çözünürlü¤ünün artt›¤› bilinmektedir. Ancak, bu etki ekstraksiyonun
daima yüksek SIRA s›cakl›kta S‹ZDE yap›lmas› gerekti¤i anlam›na gelmez. S›cakl›k art›fl› maddelerin
bozunma olay›n› da beraberinde getirmektedir. Bu sebeple, ekstre edilecek
maddelerin hangi s›cakl›¤a kadar bozunma olmaks›z›n ç›k›labilece¤inin bilinmesi
DÜfiÜNEL‹M
gerekir. Özellikle ›s›ya karfl› hassas olan maddelerin ekstraksiyon ifllemlerinde uygulanacak
olan ifllem s›cakl›¤›na çok dikkat etmek gerekir. Aksi halde istenmeyen
birçok madde SORU oluflur ve istenen kalitedeki ürün elde edilemez.
Is› uygulamas› D‹KKAT veya ortam s›cakl›¤›n›n düflürülmesinin maliyet artt›r›c› oldu¤u unutulmamal›d›r.
SIRA S‹ZDE
SIRA S‹ZDE
Bas›nç
Ekstraksiyon ifllemleri genelde atmosferik bas›nç alt›nda gerçeklefltirilir. Ancak, yukar›da
aç›kland›¤› gibi ›s›ya hassas maddelerin ifllenmesi durumunda ortam bas›nc›n›n
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
düflürülmesi yoluna gidilebilir. Bas›nç düfltü¤ünde s›cakl›k da düflece¤inden ortaya
ç›kabilecek olan bozunma olay›n›n önüne geçilebilir.
K ‹ T A P
Bas›nç K de¤iflikli¤i ‹ T A P genelde ekstraksiyon ifllemlerinin tamamlanmas›n› takip eden
ekstraksiyon sonras› basamaklarda daha fazla önem tafl›r ve bu basamaklarda s›kl›kla
uygulan›r.
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
‹NTERNET
‹NTERNET