‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi
Share Embed Flag
Download ePaper

‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi ‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

ue.anadolu.edu.tr
from ue.anadolu.edu.tr More from this publisher
13.01.2015 Views

28 T›bbi ve Aromatik Bitkisel Ürünlerin Üretimi ve Kalite Kontrolü Sin: Sinonim. Efl anlaml›s›. Soya Fasulyesi Soya (Glycine max. Sin: Soya hispida), besin de¤eri oldukça yüksek bir bitki olup bafll›ca Çin ve Japonya’da tar›m› yap›lmaktad›r. Ülkemizde de bitkisel protein ve g›da deste¤i olarak yayg›n flekilde kullan›m›n›n artmas›yla birlikte tar›m›na bafllanm›flt›r. Tohumlar›ndan elde edilen ya¤da bulunan α-tokoferol ve δ-tokoferol soya ya- ¤›n›n antioksidan etkisinden sorumlu bafll›ca bilefliklerdir. Soya fasulyesinin di¤er antioksidan etkili bileflikleri izoflavonlard›r. Soya fasulyesinde bulunan en önemli izoflavonlar genistein ve daidzein’dir. Bu bileflikler östrojenik sterollere yap›ca benzemelerinden dolay› fitoöstrojenler olarak tan›mlanmaktad›r. Steroit yap›da olmayan bu bileflikler östrojenik, enzim faaliyetini durdurucu ve antioksidan etkilere sahiptir. Bu nedenle, ani atefl basmas›, uykusuzluk, migren ve eklem a¤r›lar› gibi menopoz belirtilerinin tedavisinde kullan›lmaktad›r. Ayr›ca, yap›lan çal›flmalarda soya fasulyesinin kolesterol düflürücü ve kemik erimesini önleyici etkilerinin oldu¤u gösterilmifltir. Sar›msak Sar›msak (Allium sativum), çok eski dönemlerden beri hem g›da hem de ilaç olarak kullan›lan bir bitkidir. Sar›msak, Avrupa ve Orta Asya’da yetiflmekte olup günümüzde tüm dünyada kültürü yap›lmaktad›r. Ülkemizde beyaz ve siyah sar›msak olmak üzere iki çeflit sar›msak yetifltirilmektedir. Tedavide ise beyaz sar›msak kullan›lmaktad›r. Bilefliminde, karbonhidrat, kükürtlü bileflikler, protein, lif, serbest amino asitler ve su bulunur. Sar›msa¤›n karakteristik kokusundan ve biyolojik aktivitesinden yap›s›nda bulunan kükürtlü bileflikler sorumludur. Kükürtlü bilefliklerin yaklafl›k %85’ini alliin oluflturmaktad›r Sar›msak kesildi¤inde veya ezildi¤inde allinaz enzimi a盤a ç›kar ve bu enzimin etkisiyle kokusuz alliin h›zla kokulu allisin’e dönüflür. Yap›lan bilimsel araflt›rmalar, sar›msa¤›n damar sertli¤ini tedavi edici, tansiyon ve kolesterol düflürücü, sindirim rahats›zl›klar›n› önleyici etkileri oldu- ¤unu göstermifltir. Ayr›ca, vücudun ba¤›fl›kl›k sistemini güçlendirici ve hücre koruyucu etkilerinin oldu¤una dair çok say›da bilimsel veri mevcuttur. Günümüzde, sar›msak tozu tabletleri, sar›msak ekstresi ya da sar›msak ya¤› fleklinde çeflitli sar›msak ürünleri yo¤un bir flekilde kullan›lmaktad›r. fiekil 2.2 Sar›msak ve Etkili Bileflikleri.

2. Ünite - Bitkisel G›da Destekleri 29 Biberiye Biberiye (Rosmarinus officinalis), özellikle Akdeniz ülkelerinde yayg›n olarak yetiflmekte ve yemeklere lezzet katmak amac›yla baharat olarak kullan›lmaktad›r. Çal› görünümünde, k›fl›n yapraklar›n› dökmeyen bir bitkidir. Her daim yeflil kalan biberiye yapraklar›nda rozmarinik asit ve karnozik asit gibi kuvvetli antioksidan aktiviteye sahip bileflikler bulunmaktad›r. Yap›lan hayvan deneylerinde, cilt, akci- ¤er, mide, meme, rahim, kolon kanserleri ve de lösemi’yi önledi¤i gösterilmifltir. Bunun yan› s›ra biberiyenin antimikrobiyal ve antiviral özelliklerinin de oldu¤u bilinmektedir. Ginkgo Ginkgo biloba (Mabet a¤ac›) dünyan›n en eski bitkilerinden biri olmas› dolay›s›yla fosil a¤aç olarak da isimlendirilmektedir. Çin ve Japonya’da do¤al olarak yetiflmektedir. Pek çok ülkede kültürü yap›lmaktad›r. Yafll›l›kta görülen dolafl›m düzensizliklerine ba¤l› olarak geliflen haf›za, iflitme ve konsantrasyon kay›plar›n› önlemede kullan›l›r. Etkiden sorumlu bileflikler; yapraklarda bulunan diterpen laktonlar ve flavonlard›r. Ginkgo’da bulunan diterpen laktonlar ginkgolit ad›yla bilinirler. Ginkgo biloba’n›n yapraklar›n›n standardize edilmifl kuru ekstresi, %24 flavonlar (kersetin, kemferol) ve %6 terpenler (bafll›ca bisabolit ve ginkgolit A, B, C, ve J)’den ibarettir. Ginkgo biloba’n›n standardize yaprak kuru ekstresi reçeteli ve reçetesiz ürünleri halinde, kat› ve s›v› dozaj formlar›nda, dolafl›m sistemi üzerindeki yararl› etkilerinden dolay› güvenilir ve etkili bir drog olarak pazarlanmakta ve kullan›lmaktad›r. Sar› Kantaron Genel olarak, Hypericum türleri yapraklar›ndaki nokta fleklinde fleffaf ya¤ bezlerinden dolay› binbirdelikotu olarak da isimlendirilmektedir. Anadolu’da elliden fazla Hypericum türü yetiflmektedir. Sar› kantaron olarak bilinen Hypericum perforatum, Anadolu’da oldukça yayg›n bir türdür. Halk aras›nda çiçekli dallar›n›n zeytinya¤› içinde ve günefl ›fl›¤›na maruz b›rak›larak maserasyonu ile haz›rlanan “Kantaron ya¤›” yara iyi edici olarak kullan›lmaktad›r. Ya¤›n rengi ve etkisi k›rm›- z› renkli bir pigment olan hiperisinden dolay›d›r. Bitkinin afl›r› kullan›lmas› ve kullan›m sonras› günefl ›fl›¤›na maruz kal›nmas› durumunda hiperisinden dolay› fotosensitizasyona neden olur. H. perforatum’un yapraklar› ve çiçekli dal uçlar› özellikle son y›llarda antidepresan etkilerinden dolay› dekoksiyon, ekstre veya tentür fleklinde yo¤un bir fleklide kullan›lmaktad›r. Almanya’da sar› kantaron, ruhsatl› ilaç ve t›bbi çay olarak hafif ve orta derecedeki depresyonun tedavisinde kullan›m amac›yla piyasada bulunmaktad›r. ABD’de tentür ve sulu ekstre halinde g›da deste¤i olarak, ya¤l› maserat› haricen, kuru ekstresi ise kapsül ve tablet halinde kullan›lmaktad›r. Sar› kantaron ekstresinin insanlardaki antidepresan etkisi klinik deneylerle gösterilmifltir. Sar› kantaron; kateflik tanen, proantosiyanidinler, flavonoitler (hiperozit, rutin, kersetin), biflavonoitler (biapigeninler), floroglusinol türevleri (hiperforin), uçucu ya¤, naftodiantronlar (hiperisin ve psödohiperisin), ksantonlar, steroller, vitaminler (A ve C) tafl›r.

2. Ünite - Bitkisel G›da Destekleri<br />

29<br />

Biberiye<br />

Biberiye (Rosmarinus officinalis), özellikle Akdeniz ülkelerinde yayg›n olarak yetiflmekte<br />

ve yemeklere lezzet katmak amac›yla baharat olarak kullan›lmaktad›r.<br />

Çal› görünümünde, k›fl›n yapraklar›n› dökmeyen bir bitkidir. Her daim yeflil kalan<br />

biberiye yapraklar›nda rozmarinik asit ve karnozik asit gibi kuvvetli antioksidan<br />

aktiviteye sahip bileflikler bulunmaktad›r. Yap›lan hayvan deneylerinde, cilt, akci-<br />

¤er, mide, meme, rahim, kolon kanserleri ve de lösemi’yi önledi¤i gösterilmifltir.<br />

Bunun yan› s›ra biberiyenin antimikrobiyal ve antiviral özelliklerinin de oldu¤u<br />

bilinmektedir.<br />

Ginkgo<br />

Ginkgo biloba (Mabet a¤ac›) dünyan›n en eski bitkilerinden biri olmas› dolay›s›yla<br />

fosil a¤aç olarak da isimlendirilmektedir. Çin ve Japonya’da do¤al olarak yetiflmektedir.<br />

Pek çok ülkede kültürü yap›lmaktad›r. Yafll›l›kta görülen dolafl›m düzensizliklerine<br />

ba¤l› olarak geliflen haf›za, iflitme ve konsantrasyon kay›plar›n› önlemede<br />

kullan›l›r. Etkiden sorumlu bileflikler; yapraklarda bulunan diterpen laktonlar<br />

ve flavonlard›r. Ginkgo’da bulunan diterpen laktonlar ginkgolit ad›yla bilinirler.<br />

Ginkgo biloba’n›n yapraklar›n›n standardize edilmifl kuru ekstresi, %24 flavonlar<br />

(kersetin, kemferol) ve %6 terpenler (bafll›ca bisabolit ve ginkgolit A, B, C, ve<br />

J)’den ibarettir. Ginkgo biloba’n›n standardize yaprak kuru ekstresi reçeteli ve reçetesiz<br />

ürünleri halinde, kat› ve s›v› dozaj formlar›nda, dolafl›m sistemi üzerindeki<br />

yararl› etkilerinden dolay› güvenilir ve etkili bir drog olarak pazarlanmakta ve kullan›lmaktad›r.<br />

Sar› Kantaron<br />

Genel olarak, Hypericum türleri yapraklar›ndaki nokta fleklinde fleffaf ya¤<br />

bezlerinden dolay› binbirdelikotu olarak da isimlendirilmektedir. <strong>Anadolu</strong>’da elliden<br />

fazla Hypericum türü yetiflmektedir. Sar› kantaron olarak bilinen Hypericum<br />

perforatum, <strong>Anadolu</strong>’da oldukça yayg›n bir türdür. Halk aras›nda çiçekli dallar›n›n<br />

zeytinya¤› içinde ve günefl ›fl›¤›na maruz b›rak›larak maserasyonu ile haz›rlanan<br />

“Kantaron ya¤›” yara iyi edici olarak kullan›lmaktad›r. Ya¤›n rengi ve etkisi k›rm›-<br />

z› renkli bir pigment olan hiperisinden dolay›d›r. Bitkinin afl›r› kullan›lmas› ve<br />

kullan›m sonras› günefl ›fl›¤›na maruz kal›nmas› durumunda hiperisinden dolay› fotosensitizasyona<br />

neden olur. H. perforatum’un yapraklar› ve çiçekli dal uçlar› özellikle<br />

son y›llarda antidepresan etkilerinden dolay› dekoksiyon, ekstre veya tentür<br />

fleklinde yo¤un bir fleklide kullan›lmaktad›r. Almanya’da sar› kantaron, ruhsatl› ilaç<br />

ve t›bbi çay olarak hafif ve orta derecedeki depresyonun tedavisinde kullan›m<br />

amac›yla piyasada bulunmaktad›r. ABD’de tentür ve sulu ekstre halinde g›da deste¤i<br />

olarak, ya¤l› maserat› haricen, kuru ekstresi ise kapsül ve tablet halinde kullan›lmaktad›r.<br />

Sar› kantaron ekstresinin insanlardaki antidepresan etkisi klinik deneylerle<br />

gösterilmifltir. Sar› kantaron; kateflik tanen, proantosiyanidinler, flavonoitler<br />

(hiperozit, rutin, kersetin), biflavonoitler (biapigeninler), floroglusinol türevleri<br />

(hiperforin), uçucu ya¤, naftodiantronlar (hiperisin ve psödohiperisin), ksantonlar,<br />

steroller, vitaminler (A ve C) tafl›r.

logo

Ürünler

Kaynaklar

Şirketler

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!