â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1. Ünite - T›bbi ve Aromatik Bitkisel Ürünler<br />
13<br />
Uçucu ya¤›n belli derecedeki etanolde çözünürlük oran› safl›k kontrolünde<br />
yard›mc› olur. Ayr›ca, yo¤unluk, optik çevirme, k›r›lma indisi gibi fiziksel testler ile<br />
asit say›s›, karbonil say›s›, ester say›s› gibi kimyasal testler uçucu ya¤lar›n kalite<br />
kontrolünde uygulanan yöntemlerdir.<br />
Uçucu ya¤lar koku ve tat özelliklerinden dolay› bafll›ca parfümeri ve g›da sanayiinde<br />
kullan›lmaktad›r. Pek çok uçucu ya¤ antiseptik özelliklerinin yan›s›ra çeflitli<br />
hastal›klarda kullan›lmaktad›r. Örne¤in, Ökaliptus uçucu ya¤› solunum yollar›,<br />
Ard›ç uçucu ya¤› idrar yollar› antisepti¤idir. Kekik ya¤› fungusit (mantar öldürücü),<br />
Kenopod uçucu ya¤› anthelmentik (barsak kurtlar›n› düflürücü) etkilidir.<br />
Nane ya¤› mide salg›s›n› artt›r›c›, rezene, anason gibi meyve uçucu ya¤lar› karminatif<br />
(gaz söktürücü), papatya ya¤› ise antienflamatuar (iltihap önleyici) etkili olarak<br />
bilinmektedir.<br />
Aromatik Su<br />
Droglar›n, uçucu maddelerini ya<br />
da uçucu ya¤lar›n su içinde çözünebilen<br />
k›s›mlar›n› içeren preparatlard›r.<br />
Bir baflka ifade ile, droglar›n<br />
distilasyonu sonucu elde edilen<br />
uçucu ya¤› ayr›lm›fl dam›t›k sudur.<br />
Hidrosol veya ya¤ alt suyu<br />
olarak da isimlendirilmektedir.<br />
Aromatik sular, uçucu ya¤›n<br />
suda çözünen terpenik maddelerinin<br />
yan› s›ra çok az miktarda<br />
uçucu ya¤ içermektedir. Uçucu ya-<br />
¤›n suda çözünen terpenik bileflikleri<br />
daha çok oksijenli bilefliklerdir.<br />
‹yi kalite aromatik su, berrak olmal›, süspansiyon veya emülsiyon fleklinde<br />
uçucu ya¤ tafl›mamal›d›r. Aromatik sudaki bulan›kl›k fazla miktarda uçucu ya¤ tafl›d›¤›n›<br />
gösterir.<br />
Aromatik bitkilerin distilasyonu s›ras›nda bir yan ürün olarak elde edilen ya¤ alt<br />
sular› önceleri at›lmaktayken son dönemlerde özellikle tedavi edici özelliklerinin<br />
anlafl›lmas›yla ticari önem kazanm›fllard›r. Gül suyu, nane suyu gibi sular›n kullan›m›<br />
çok eskilere dayanmas›na ra¤men özellikle son y›llarda bitkilerle tedaviye<br />
olan ilginin artmas› sonucu kekik, adaçay›, biberiye, ›s›rgan sular› gibi çeflitli aromatik<br />
sular›n ticari olarak üretimi gündeme gelmifltir.<br />
Örne¤in, günümüzde en çok talep edilen aromatik sulardan kekik suyu baz›<br />
da¤ köylerinde basit imbiklerde üretilmektedir. Suyun üzerinde toplanan uçucu<br />
ya¤ ayr›ld›ktan sonra geriye kalan su, mide-barsak rahats›zl›klar›nda, fleker hastal›¤›nda,<br />
kolesterol, tansiyon ve ülsere karfl› kullan›lmaktad›r.<br />
Resim 1.6<br />
Aromatik sular.<br />
(K.H.C. Bafler)<br />
Katran<br />
Coniferae odunlar› kuru kuruya ve havas›z ortamda yüksek ›s›da distile edilir. Bu<br />
s›rada uçucu maddeler k›smen olduklar› gibi k›smen de parçalanarak distile olurlar.<br />
Bu iflleme “pirojenasyon” ad› verilir.<br />
Katran eldesinde k›y›lm›fl odunlar toplama kab›na dibindeki bir boru vas›tas›yla<br />
ba¤l›, içi oyuk bir kab›n içerisine yerlefltirilir. Kab›n havayla temas› tamamen kesilir<br />
ve üzerindeki demir potada kömür yak›l›r. Meydana gelen afl›r› s›cakl›k etki-
Change language