‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

1. Ünite - T›bbi ve Aromatik Bitkisel Ürünler
9
purgatif (ba¤›rsak hareketlili¤ini artt›r›c›), Terementi antiseptik, Asa foetida anthelmentiktir
(kurt düflürücü). Baz› reçineler haricen kullan›l›rlar, örn. Euphorbia reçineleri
rubefiyan (ciltte kan ak›fl›n› h›zland›r›c› etki), Podofillum reçinesi antineoplastiktir
(tümör tedavisinde etkilidir).
Oleorezin
Uçucu ya¤ ve reçine kar›fl›m›d›r. Genellikle sar›ms› renkli, bal k›vam›nda, özel kokulu
maddelerdir. A¤aç veya çal›lar›n gövde ve dallar›na yap›lan yaralama sonucunda
elde edilirler. Örnek; Copaifera türlerinden Copahu.
Gummirezin
Reçine ve zamk kar›fl›m› maddelerdir.
Oleogummirezin
De¤iflik oranlarda uçucu ya¤, reçine ve zamk tafl›yan kar›fl›mlard›r. Kuvvetli kokulu,
de¤iflik renkli kütleler halindedir. Su, etanol, eter ve kloroform gibi çözücülerde
k›smen çözünürler. Örnek, Ferula türlerinden Galbanum, Commiphora türlerinden
Mirra (Mürrüsafi), Boswellia türlerinden Olibanum.
Balzam
Canl› a¤aç veya bitkilerin gövde veya dallar›na
yap›lan yaralama sonucu akan hofl kokulu yar›
kat› ürünlerdir. Bir baflka ifade ile aromatik özellikte
balzamik asitler tafl›yan oleorezinler balzam
ad›n› al›r. Bileflimlerinde yüksek oranda benzoik
ve sinnamik asitler ile esterleri bulunur. Suda çözünmezler
ancak organik çözücülerde kolayl›kla
çözünürler.
Balzamlar, oleorezin grubu maddelerdir. Fark›
yüksek miktarda aromatik asit tafl›malar›d›r.
Balzamlar antiseptik özelliktedirler ve genellikle
yara iyi edici olarak kullan›l›r.
Balzam tafl›yan droglara örnekler;
Balsamum Peruvianum- Peru Balzam› Elde edildi¤i bitki: Myroxylon balsamum
Balsamum Tolutanum- Tolu Balzam› Elde edildi¤i bitki: Myroxylon pereirae
Styrax Liquidus- S›¤ala Ya¤›
Elde edildi¤i bitki: Liquidambar orientalis
Resim 1.2
Yaralama yöntemi.
(Farmakognozi
ABD)
Zamk
Asitlerle monosakkaritlerin birleflmesi sonucu oluflan, yap›flkan, kokusuz, tats›z
maddelerdir. Özellikle Leguminosae, Rosaceae ve Rutaceae familyas› bitkilerinde
gövde ve dallarda yaralama veya böcek sokmas› sonucu oluflan patolojik ürünlerdir.
Bitkide zamk hücre çeperindeki selülozun baz› enzimler etkisiyle de¤iflmesi
sonucu oluflur. Zamklar›n ço¤u suda viskoz çözelti oluflturarak k›smen çözünür
(ör. Arap zamk›- Acaciae gummi), baz›lar› flifler ve jel meydana getirir (ör. Kitre
zamk›-Tragacantha).
Zamklar, süspansiyon, emülsiyon, tablet yap›m›nda kullan›l›r. Ayr›ca baz› zamklar›n
(Kitre zamk›) tekstil ve boya sanayinde, matbaac›l›kta ve g›da sanayinde kullan›m›
vard›r. Kitre zamk› ülkemizin önemli ihraç maddelerinden biridir.