‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

1. Ünite - T›bbi ve Aromatik Bitkisel Ürünler
Bir bitkinin ismini bilimsel olarak belirleyen bu iki sözcü¤ün ard›ndan bir flah›s
ad› yaz›l›d›r. Bu kifli, o bitkiye Latince ad› ilk defa veren kiflidir. Örne¤in: Orchis
anatolica BOISSIER, Mentha piperita L. Bu örneklerde görüldü¤ü üzere kiflinin ad›
bazen tam bazen de k›salt›lm›fl olarak yaz›lmaktad›r. Genellikle üçten fazla heceden
oluflan isimler k›salt›l›r (BOISSIER yerine Boiss.), çok tan›nm›fl kiflilerin ismi
ise tek harfle (LINNAEUS veya Linne yerine L.) yaz›l›r.
Bitkiler aleminde s›n›fland›rmada tür temel olmas›na ra¤men alttür ve varyete
gibi daha alt birimlere de ayr›labilir. Türden küçük farklar ile ayr›lan ve birbiri ile
çak›flan bir alanda yay›l›fl gösteren populasyonlar “varyete” farkl› co¤rafik alanda
yay›l›fl gösteren populasyonlar ise “alttür” olarak tan›mlan›r. S›n›fland›rmada yani
taksonomi’de kullan›lan en küçük birim takson olup, duruma göre bir cins, tür, alt
tür, varyete veya kemotip takson olarak adland›r›l›r.
Benzer karakterleri tafl›yan, birbirine akraba olan bitkiler (cinsler) bir familya
alt›nda toplan›r.
Familya ad›, o familyadaki bir cins ad›ndan hareketle ve ismin gövdesine -aceae
sonekinin ilavesiyle türetilir:
Malva - Malvaceae
Tilia - Tiliaceae
Rosa - Rosaceae
Lilium - Liliaceae
Populasyon: Belirli bir yerde
bulunan ve aralar›nda gen
al›flverifli olan bireyler
toplulu¤udur.
5
EKSTRE TANIMI
Avrupa Farmakopesi’nin tan›m›na göre ekstre, genellikle kuru haldeki bitkisel veya
hayvansal kökenli droglardan çeflitli yöntemlerle elde edilen, s›v›, kat› veya yar›
kat› k›vamda olabilen preparatlard›r.
Ekstreler tiplerine göre;
• S›v› ekstreler,
• Yumuflak ekstreler,
• Kuru ekstreler,
olmak üzere üçe ayr›l›r.
S›v› Ekstreler
Bir k›s›m kütlesi veya hacmi orijinal kuru dro¤un bir k›s›m kütlesine eflde¤er olacak
flekilde haz›rlanan ak›flkan özellikte preparatlard›r. S›v› ekstreler etanolün suyla
uygun seyreltmeleri ya da su kullan›larak haz›rlan›rlar.
Yumuflak Ekstreler
Ekstraksiyon iflleminde kullan›lan çözücünün ifllem sonunda k›smen yo¤unlaflt›r›lmas›
sonucu elde edilirler.
Kuru Ekstreler
Ekstraksiyon iflleminde kullan›lan çözücünün ifllem sonunda yo¤unlaflt›r›larak tamamen
uzaklaflt›r›ld›¤› kat› preparatlard›r.
Bitkisel materyalden hareketle haz›rlanan bitkisel ekstreler; çok say›da ve kar›-
fl›k yap›da olup ço¤u t›bbi aç›dan önemli kimyasal maddeler içerir. Etkili bileflikleri
bitkiden ay›rmak amac›yla materyalin ve bilefliklerin yap›s›na uygun ekstraksiyon
yöntemleri uygulan›r. Uygulanabilecek ekstraksiyon yöntemleri özetle fiekil
1.1’de gösterilmifltir.