STOMA ve HEMÅÄ°RELÄ°K BAKIMI - Acıbadem HemÅirelik
STOMA ve HEMÅÄ°RELÄ°K BAKIMI - Acıbadem HemÅirelik
STOMA ve HEMÅÄ°RELÄ°K BAKIMI - Acıbadem HemÅirelik
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>STOMA</strong> <strong>ve</strong> HEM<br />
RELK<br />
<strong>BAKIMI</strong><br />
Hazrlayan: erife Çamlbel / Acbadem Kadköy Hastanesi<br />
Yatan Hasta Kat Klinik Eitim Hemiresi<br />
Hazrlanma Tarihi: 20 Aralk 2011
SNDRM<br />
SSTEM<br />
Sindirim sistemi az ile<br />
balayp anüs ile sonlanr.<br />
Temel görevi ise;<br />
•Sindirim,<br />
•Emilim,<br />
•Besinlerin ayrtrlmas,<br />
saklanmas <strong>ve</strong><br />
•Boaltmdr.
SNDRM M SSTEMS<br />
STEM<br />
Sindirim az ile balar<br />
Özofagus ile besinler mideye<br />
iner.<br />
Midedeki besinler gastrik<br />
sekresyonlar ile karr burada<br />
depolanr.<br />
Yava bir ekilde ince barsaa<br />
boaltlr.
NCE BAIRSAKLAR<br />
nce barsak duedonum,<br />
jejenum <strong>ve</strong> ileum olmak üzere<br />
3 ksmdan oluur.<br />
Temel görevleri;<br />
•Sindirimin tamamlanmas<br />
•Besinlerin emilimi<br />
•Hormonlar <strong>ve</strong> intestinal<br />
svlarn salnmasdr.
KALIN BAIRSAKLARB<br />
Kaln barsak;<br />
•Assendan (çkan<br />
kolon),<br />
•Dessendan (inen<br />
kolon),<br />
•Sigmoid kolon<br />
•Rektumdan oluur.
<strong>STOMA</strong><br />
Stoma; Yunanca’ dan gelen<br />
bir kelime olup “açklk”<br />
<strong>ve</strong>ya az anlamna gelir.<br />
Barsak stomas ise<br />
barsan karn duvarna<br />
zlalmasr.
<strong>STOMA</strong> AÇILMA A<br />
NEDENLER<br />
• Kolorektal yaralanmalar<br />
• Anorektal kanserler<br />
• Ülseratif kolit, Crohn hastal<br />
• Kolon tkanaklklar<br />
• Doumsal barsak anomolileri<br />
• Ciddi pelvis yanklar<br />
• Kolon tümörleri gibi durumlarda stoma uygulanmaktadr
<strong>STOMA</strong> ÇETLER<br />
Stomalar geçici ya da kal olabilir.<br />
Geçici stomalar, stoma açlmas gerektiren durum ortadan<br />
kalktktan sonra kapatrlar.<br />
Kal stomalar da ise anüs kullanlmad için dlama<br />
lemi stoma arac ile olmaktadr <strong>ve</strong> yaam boyu stoma<br />
kalmaktadr.<br />
Barsak stomalar;<br />
*Kolostomi<br />
leostomi olarak ikiye ayrr.
LEOSTOM<br />
leostomi; nce barsan<br />
son bölümünün karn duvarna<br />
zlalmasr.<br />
leostomi de d haldedir,<br />
miktar fazladr. çeriindeki<br />
kimyasallar nedeni stoma<br />
etrafndaki deri kolayca tahri<br />
olabilir.
KOLOSTOM<br />
Kolostomi; Kolon lümeninin karn duvarna azlalmas<br />
lemidir. Kolostomiler bulunduklar barsak bölümüne göre<br />
dört ekilde incelenebilir.
KOLOSTOM<br />
Assendan (Çkan) kolon<br />
kolostomileri:<br />
sindirim enzimlerinden<br />
zengindir <strong>ve</strong> yar <br />
haldedir. Stoma çevresi<br />
kolaylkla tahri olabilir.<br />
Trans<strong>ve</strong>rs (Yatay) kolon<br />
kolostomileri: ya<br />
da daha kat haldedir.
KOLOSTOM<br />
Desendan (nen) Kolon<br />
Kolostomileri: Suyun<br />
büyük bir ksm emildii için<br />
yar kat ya da kat<br />
halde olacaktr.<br />
Sigmoid Kolon<br />
Kolostomileri: <br />
normal kvamndadr, suyun<br />
tamam sigmoid kolona<br />
gelinceye kadar emilmitir.<br />
Kal stomalarda tercih<br />
edilir.
<strong>STOMA</strong>NIN ÖZELLKLER<br />
• Normal bir stoma krmya yakn,<br />
parlak, an iç ksmna benzer<br />
görünümdedir <strong>ve</strong> ciltten<br />
yüksektedir.<br />
• Ameliyat sonras erken dönemde<br />
stoma ödemlidir, sonra ödem azalr.<br />
• Stoma çevresindeki deri normal<br />
deri görünümündedir.<br />
• Stomada sinir uçlar bulunmad<br />
için a hissedilmez.
<strong>STOMA</strong>NIN DEERLEND<br />
ERLENDRLMES<br />
Stoma deerlendirilirken;<br />
Görünümü: (siyaha yakn, pembe krmya yakn, siyah nekroze)<br />
Çap:(mm)<br />
Çevresi: (Normal ya da deri tahrii)<br />
Gaitann özellii : (normal kvamda, diyare, konstipe)<br />
Torba ekli: (tekli effaf torba, tekli opak torba, çiftli effaf torba)<br />
Yönünden deerlendirilmeli <strong>ve</strong> kayt edilmelidir.
<strong>STOMA</strong> KOMPLKASYONLARI<br />
KASYONLARI<br />
Prolapsus (Stomada da doru sarkma olumas)<br />
Retraksiyon (Bir organ ya da dokunun, destek görevi yapan ba<br />
dokudaki anormal çoalmaya ba olarak küçülmesidir.<br />
Stenoz (darlk)<br />
Nekroz(bir <strong>ve</strong>ya daha fazla sayda hücrenin, dokunun ya da organn<br />
geri dönüümsüz hasar görmesi sonucu görülen patolojik ölümdür)<br />
Fistül (cilt ile barsak arasnda tünel olumasr)<br />
Dermatit (epidermis <strong>ve</strong> üst dermisin zararl saylan bir uyarana kar<br />
<strong>ve</strong>rdii yanttr, inflamasyondur)
prolapsus retraksiyon stenoz<br />
nekroz fistül dermatit
<strong>STOMA</strong> TORBA VE ADAPTÖR<br />
SSTEMLER<br />
Tek parçal sistem:<br />
Torba <strong>ve</strong> adaptör<br />
birliktedir.<br />
ki Parçal sistem: Torba<br />
<strong>ve</strong> adaptör birbirinden<br />
ayrr
<strong>STOMA</strong> <strong>BAKIMI</strong><br />
Hazrlanacak malzemeler:<br />
•Adaptör<br />
•Torba<br />
•vrk Uçlu makas<br />
•Pasta, cilt bariyeri..<br />
•Gazl bez<br />
•Ilk su<br />
•Çöp Torbas<br />
•Stoma Ölçüm cet<strong>ve</strong>li
<strong>STOMA</strong> <strong>BAKIMI</strong><br />
• Hasta ile görüülerek torba<br />
deimi planlanr <strong>ve</strong> hastaya uygun<br />
bir ortam hazrlanr.<br />
• Eller ykandktan sonra stomadaki<br />
torba <strong>ve</strong> adaptör çkartr.<br />
• Stoma çevresi k su ile slatlm<br />
gazl bez ile kirli bölgeden temiz<br />
bölgeye doru silinir.<br />
•Stomann deerlendirilmesi yapr.
<strong>STOMA</strong> <strong>BAKIMI</strong><br />
Stoma çap stoma cet<strong>ve</strong>li ile ölçülür.<br />
Derinin tahriini önlemek amac ile<br />
adaptör çapn stoma çapna<br />
mümkün olduunca yakn olmas<br />
salanr.<br />
En uygun mesafe stoma çap ile<br />
adaptör çap arasndaki<br />
mesafenin 2 mm olmasr.
<strong>STOMA</strong> <strong>BAKIMI</strong><br />
Ölçülen stoma çapna uygun<br />
ekilde adaptör çap kesilir.<br />
Adaptörün yapkan<br />
smndaki kat kaldr <strong>ve</strong> iç<br />
smna pasta sürülür. Pasta<br />
derinin d ile temas<br />
engeller.
<strong>STOMA</strong> <strong>BAKIMI</strong><br />
Adaptördeki delik stomay kapsayacak ekilde adaptör<br />
cilde yerletirilir.<br />
Adaptör ile daha iyi yapacandan parmaklar adaptör<br />
çevresinde yarm dakika gezdirilir.
<strong>STOMA</strong> <strong>BAKIMI</strong><br />
Torba klemplenir <strong>ve</strong> gaz filtresi<br />
takr.<br />
Gaz filtresi kokuyu engellemek<br />
amac ile kullanr.
<strong>STOMA</strong> <strong>BAKIMI</strong><br />
•Torba adaptöre yerletirilir.<br />
•Hafif ekilde çekilerek yerleip<br />
yerlemedii kontrol edilir.<br />
•Atklar uygun ekilde atr.<br />
•Eller ykanr.<br />
•Stoma deerlendirme<br />
formuna <strong>ve</strong> hemire izlem<br />
formuna kayt edilir.
<strong>STOMA</strong>LI HASTAYA YAKLAIM<br />
• Stoma;hastann beden imajnda deiklik yaratmann<br />
nda hastada bir çok endie <strong>ve</strong> korkuya neden<br />
olmaktadr.<br />
• Hastalarn bir çou ameliyat sonras dönemde stoma<br />
bölgesine bakmamakta, anksiyete <strong>ve</strong> korku<br />
yaamaktadrlar.<br />
• Günlük ileri, sosyal aktiviteleri, yemek yeme, banyo,<br />
giyinme gibi birçok temel konu ile ilgili endie tarlar.
<strong>STOMA</strong>LI HASTAYA YAKLAIM<br />
• Ameliyattan 2-3 gün sonra hasta /yaknlarn stomaya<br />
bakmalar için cesaretlendirilmelidir.<br />
• Hasta için uygun ortam hazrlanmal <strong>ve</strong> hastay<br />
destekleyebilecek aile üyeleri de bakm süreci içine<br />
alnmalr.<br />
• Hasta/yaknlarn endie <strong>ve</strong> korkular hastay bütüncül<br />
deerlendirilerek hazrlanm itim plan ile giderilebilir.
<strong>STOMA</strong>LI HASTA EE<br />
TM M BALIKLARI<br />
• Stomann fizyolojik mekanizmas<br />
• Deri temizlii <strong>ve</strong> cilt bak<br />
• Torba deimi<br />
• Banyo<br />
• Günlük aktiviteler<br />
• Giyinme<br />
• Beslenme<br />
• Karlalabilecek problemler<br />
• Cinsel yaam<br />
• Hamilelik<br />
• badet
DER TEMZL<br />
ZL<br />
- CLT <strong>BAKIMI</strong>-BANYO<br />
BANYO<br />
Hastaya banyo engelinin olmad, su<br />
<strong>ve</strong> sabunun stomaya zarar <strong>ve</strong>rmedii<br />
<strong>ve</strong> suyun stoma içine kaçmayaca<br />
anlatlmalr.<br />
Hasta torbal ya da torbasz<br />
banyo yapabilir.<br />
Stoma etrafndaki cildin derisi ile ayn<br />
ekilde olmas gerektii <strong>ve</strong> d<br />
ntndan pasta yard ile cildin<br />
nasl korunaca anlatlmalr.
BESLENME<br />
Hastaya özel bir diyet önerilmediyse hasta istedii her eyi<br />
yiyip içebilir. Hastalara beslenme ile ilgili u öneriler<br />
sunulabilir;<br />
• Gazl içeceklerden kaçlmalr.<br />
• Dehidratasyon bulgular anlatlmalr.<br />
• Diyetle ilgili ktlamalar hasta deneme yanlma yoluyla<br />
zamanla kendisi de bulacaktr.<br />
• Günde 2-3 litre su içilmelidir.
BESLENME<br />
• Yiyecekler iyice çinenerek yenmelidir.<br />
• Kilo takibi yaplmal, kilo alp <strong>ve</strong>rilmekten kaçlmalr.<br />
• lk kez denenecek besinler azar <strong>ve</strong> yava yenmelidir<br />
• Konstipasyon önleyici diyet bilgisi <strong>ve</strong>rilmelidir.
GAZ<br />
• Stomal hastalar gaz çn kontrolünü<br />
salayamazlar. Hastalara gaz <strong>ve</strong> kokuyu kontrol<br />
altna alacak önerilerde bulunulmalr.<br />
• Hasta yemeklerini düzenli yemelidir.<br />
• Gaza neden olan fasulye,nohut, süt ürünleri,lahana<br />
gibi besinlerin kontrollü yenmesi gaz ç kontrol<br />
edebilir.
KOKU<br />
• Hastalar çok fazla koku olaca düünerek büyük endie<br />
tarlar.<br />
• Torbada kullanlan filtre kokuyu engelleyecektir.<br />
• Soan,sarmsak,balk, yumurta,peynir <strong>ve</strong> kuru baklagiller<br />
kokuyu arttran gdalardr.<br />
• Yourt, nane ekeri, maydanoz gibi besinler kokuyu<br />
basklarlar
FZKSEL AKTVTE<br />
TE<br />
• Stomal hasta yüzebilir<br />
• Yürüyü yapabilir<br />
• Boks, güre, arlk kaldrma gibi sporlar<br />
önerilmez<br />
• Hastaya spor öncesi torbasn boaltmas<br />
önerilir.<br />
SEYAHAT<br />
• Seyahat etme konusunda herhangi bir engel<br />
yoktur<br />
• Hastaya seyahat öncesi torbas boaltmas<br />
<strong>ve</strong> yannda stoma malzemeleri tamas<br />
gerektii anlatr.
HAMLEL<br />
LELK<br />
• Stomal hastalar doktor<br />
kontrolünde hamile<br />
kalabilirler <strong>ve</strong><br />
emzirebilirler.<br />
• leostomili hastalarda<br />
doum kontrol hap ince<br />
barsaktan emilecei için<br />
kullan ile ilgili hekimi<br />
ile görüülmelidir.<br />
BADET<br />
• Stoma abdeste <strong>ve</strong> ibadete<br />
engel olmaz<br />
• Stoma oruç tutmaya<br />
engel deildir.ftarlarda<br />
fazla yemek yemek ishal<br />
gibi sorunlara neden<br />
olabilir.<br />
• Orucun fazla s kaybna<br />
neden olaca<br />
hatrlatlmalr
CNSEL YAAM<br />
AM<br />
• Hastalar vücutlarnda oluan deiklikten , gaz <strong>ve</strong><br />
kokudan dolay endie duyarlar.<br />
• Hastaya <strong>ve</strong> eine cinsel ilikinin stomaya zarar<br />
<strong>ve</strong>rmeyecei anlatlmalr.<br />
• Cinsel iliki srasnda küçük torba <strong>ve</strong>ya stoma kebi<br />
kullanlabilir.<br />
• Yaadklar endie <strong>ve</strong> korkularn zamanla azalaca<br />
bunun için kendilerine zaman tanmalar gerektii<br />
hatrlatlmalr.
ACL L DURUMLAR<br />
• Hastaya stomadan d gelmemesi, karnda lik,<br />
distansiyon,<br />
• Geçmeyen diyare,<br />
• Stomadan kan gelmesi,<br />
• Stoma etrafndaki deride kzarklk ya da renk<br />
deikliinde,<br />
• Stomann içeri kaçmas ya da barsan stoma ile<br />
beraber dar kmas gibi durumlarda sak<br />
kuruluuna bavurmas söylenmelidir.
SONUÇ OLARAK,<br />
Stomal hasta <strong>ve</strong>rilen eitim sonrasnda;<br />
• Stoma bak ile ilgili sorular sormal <strong>ve</strong> bakma katlmal,<br />
• Günlük yaam nasl düzenleyecei ile ilgili fikir<br />
edinebilmi olmal,<br />
• Torba <strong>ve</strong> adaptör deimini yapabiliyor olmal,<br />
• Deri temizliini biliyor <strong>ve</strong> derinin korunmas<br />
salayabilmeli,<br />
• Stoma ile ilgili problemleri <strong>ve</strong> bavurabilecei adresleri<br />
bilmeli,<br />
• Stoma ile ilgili endielerini dile getirebiliyor olmalr.
KAYNAKLAR<br />
1. Erdil F., Özhan Elba N. (2001) Cerrahi Hastalklar<br />
Hemirelii, IV. Bask, Ankara.<br />
2. leostomi le Yaam, Türk Ostomi Cerrahi Dernei Yay<br />
No:1,978-975-487-162-3.<br />
3. Kolostomi le Yaam, Türk Ostomi Cerrahi Dernei Yay<br />
No:2, 978-975-487-162-3.<br />
4. Karada A.(2007).Stomaterapi Ünitelerinin <strong>ve</strong> Stoma<br />
Bakm Hemiresinin Kolorektal Cerrahideki Yeri <strong>ve</strong> Önemi,<br />
Kolon Rektum hasta. Dergisi, 17:46-52.
Change language