kırkağaç araştırmaları sempozyumu bildirileri - Kırkağaç Kaymakamlığı

yazmaktadır. 1961 yılı mesiresi için, sekiz sayı üst üste, ‘hiçbir yerde emsali
bulunmayan’ atfı ile ‘başlayacaktır’ ilanı yer almış ve yine aynı yıl katılımı arttırmak
amacıyla, ‘Çamlık Mesiresinin ilan ve reklâmları dağıtılmaya başlandı’ haberi
verilmiştir. 2 Mayıs 1961 tarihinde, ‘Çam İzmir Treni Saat Tarifesi’ verilmiştir. 1961
yılı Çam Mesiresine Vali bey teşrif etmiştir. Aynı yıl, ‘Çamlıktaki Hadiseler’ başlığı
altında 3 polisiye olaya ve zabıta haberlerine yer verilmiştir. 9 Mayıs 1967 tarihli bir
haberde geçen, ‘Çam Mesiresinde bir çadırda kumar oynarken suçüstü yakalandılar’
bilgisi, Çam Mesiresinin yazımızda anlattığımız değişimlerine ve evrelerine bir örnek
olmaktadır. Mesirenin cazibesini ve coşkusunu arttırmak amacıyla, 1966’da
Demirci’den, 1967’de Savaştepe ve Manisa’dan folklor ekipleri getirilmiştir. Yine
1967’de Manisa Tümen Bandosu halka konser vermiştir. Aynı şekilde 1930’lardan
başlamak üzere Kırkağaç’ta oluşturulan bando pek çok yıl Çam’da konserler
vermiştir. 22 Haberlerde, Sarıkız’a ya da Hıdrelleze dair bir atıf bulunmamaktadır. Zira
geçen zaman içinde, birbirleriyle bağlantılı olan her iki motiften biri önemini yitirmiş,
diğeri unutulmuştur. 23
Sonuç
Kırkağaç Çam Mesiresi, şifahî kültüre göre 19. asrın sonlarına tarihlenir. Rahmi
Eken’in ifadelerinde geçen, Çam’a Rumların katılması, Cuma tatili ifadesi, günümüzde
80’li yaşlarında olan insanların ana-baba ve daha büyüklerinden yaptığı nakiller,
kolaylıkla bu görüşü savunmamızı sağlar. Daha da ötesi, bu nevi toplumsal hareketler
birden bire başlamazlar. Maziden gelişip büyüyerek intikal ederler. Bu münasebetle
Kırkağaç Çam Mesiresi daha eskiye bağlanır. Kanaatimizce Kırkağaç Çam Mesiresi,
kuvvetle muhtemel asırlar önce bir Hıdrellez kutlaması olarak başlamıştır. Uzun süre
böyle devam eden mesire, Kırkağaç medrese kültürünün ve 19. asrın ikinci yarısından
itibaren şehirde teşekkül eden ve Çam’da öncülüğü ele alan tarikatların etkisi ile
Hıdrelleze dair bazı inanışlardan sıyrılarak daha dinî bir hüviyet kazanmıştır. Bu durum
1930’lara kadar sürmüş, bu dönemde gerçekleştirilen laik uygulamalar ve tarikatların
tasfiyesi, Çam Mesiresinin yeniden mahiyet değiştirmesini netice vermiştir. Devam
eden yıllarda, resmî kurumların daha çok müdahil olmaya başladığı ve alt yapı
sorunlarını çözmeye çalıştığı görülür. Bunun yanı sıra, mesirenin şenlendirilmesi
amacıyla şehir içinden ve dışından değişik organizasyonların etkinliklere dâhil edilmesi,
Çam’ın yeni bir yüze bürünmesine sebep olmuştur. Bu yeni yüz, toplumun önemli bir
kısmını Çam’dan uzaklaştırmıştır. Bu evrenin önemli bir sonucu, Sarıkız örfî-dinî
motifinin de unutulması olmuştur. Son çeyrek asra girildiğinde ise, halkta makes
bulmayan ve yadsınan söz konusu faaliyetlerin ve o Çam manzarasının ortadan
kalkması, mesirede son süreci başlatmıştır. Günümüzde hemen her kesimin katıldığı
Çam Mesiresi, özellikle son 30 yılda hazır çadırların devreye girmesi sonucu hâsıl olan
câzibe ile büyük bir katılım ivmesi kazanmıştır. Bu yönüyle Kırkağaç Çam Mesiresi,
22 Özerdem, Belediye Başkanı Celal İçöz (1923-1938) tarafından tam tekmil bir bandonun kurulduğunu
ifade etmektedir. Aynı şekilde Rahmi Eken, 18 parçadan müteşekkil belediye bandosu kurulmuştur
bilgisini verir. Evran-Satı, 1925 yılından itibaren Türk Ocağı Bando takımının var olduğunu ve çevre
beldeler ile İzmir 9 Eylül kutlamalarına gittiklerini yazmaktadırlar. Bkz., Evran-Satı, Geçmişten
Günümüze Kırkağaç, s. 30.
23 Bununla beraber Selçuk Satı, telefonla yaptığımız görüşmede, 1940’larda Sarıkız’ın başında dua
edildiğini ve lokma dağıtıldığını ifade etmiştir. Bunun yanı sıra müşahhas bir örnek olmak üzere Rıza
Kayadipli, 2006 yılında 100 yaşınayken ölen babaannesinin, Çam Mesiresine Sarıkız’ı ziyaret ederek
başladığını belirtmektedir.
56