kırkağaç araştırmaları sempozyumu bildirileri - Kırkağaç Kaymakamlığı

verildiğini anımsıyorum. Hayır yapıldığını hatırlamıyorum. Sadece piknik şeklinde
yeme içme yapılırdı. Su ve tuvalet hizmeti bulunmuyordu. 14 Resmiyetten uzaktı. Bir nevi
toplu piknik mevsimiydi. 1940’lı yılların sonlarına doğru Çam hareketlenmeye başladı.
İtfaiye su getirirdi. Babaeskili Dünya Şampiyonu pehlivanın da katıldığı pehlivan
güreşleri gerçekleştirildi. Özerdem de yaklaşık aynı yıllar için, Yağlı güreş yapıldı.
İlkokuldayken Gönenli Kara Hüseyin geldi. Tekirdağlı Hüseyin ile güreşti. Senelerce
devam etti. Cemiyetlere gelir sağlıyordu. Jandarmadan yardım alınıyordu. Bilet
kesiliyordu bilgilerini aktarır. Bu bilgi aynı zamanda, Çam’ın şenlendirilmesinde sivil
toplum ve kamu kurumlarının işbirliğine bir misal teşkil etmektedir.
Çam’a katılımı arttırmak amacıyla, 1940’lı yıllarda ve sonrasında İzmir
Basmane İstasyonundan özel bir tren (Avizo) kaldırıldığını, bu trenin Çam’a özel olmak
üzere Çam hizasında oluşturulan geçici bir istasyonda durduğunu görüşme yaptığımız
vatandaşlar belirtmişlerdir. Bu trenin yolcularının bando ve oyunlar eşliğinde resmî
zevat tarafından karşılandığını aktaran vatandaşlar, belediyenin gelen misafirleri Çam’a
nakletmek için araziye bir yol açtığını, bu yolun da hâlâ İzmir Yolu olarak bilindiğini
15
söylemişlerdir.
1950’den sonra Çam’da, tiyatro denilen büyük çadırlar görülmeye başlanmıştır.
1940 doğumlu olan İlyaslarlı İzzeddin Akhisar, gençliğimde Çam sarhoş yatağıydı.
Çadır içlerinde köçekler oynatırlardı. İki tane olan o büyük çadırlara tiyatro denirdi.
Onlar panayır panayır gezen pavyonculardı. Kasnak atılırdı, sigara alınırdı. Bul kupayı
al parayı oynatırlardı. Bu yüzden aileler gitmezlerdi ifadeleri, Çam’ın 1950’lerle
beraber başlayan ve uzun yıllar devam eden yeni yüzüne işaret etmektedir. Aynı şekilde
Özerdem de, gençliğinde tiyatroların serbest olduğunu, son 15-20 yıl içinde kalktığını
ifade etmektedir. Bu tiyatrolarla ilgili olarak Erdoğan Aytan, Çam’da tiyatro vardı.
Çam’da içki yasaklandı. Davullar zurnalar rezillik olurdu. Bu yönden iyi oldu
demektedir. Çam’ın büründüğü bu yeni yüz, 16 bazı ailelerin Çam’dan uzaklaşmasına
sebep olmuştur. Gerçekten bugün hâlâ, mazisinde görülen söz konusu uygulamalar
dolayısıyla, Kırkağaç’ın belli bir kesiminde Çam’a karşı olan soğuk tavır devam
etmektedir. Bu durumu, Kırkağaç Yurt Sesi Gazetesi sahibi Erdem Altaşlı, halk
arasında söylenen, Hacı oldu, Çam’a gitmez sözü ile gayet açık bir şekilde
aktarmaktadır. Bunun yanı sıra bir tekerleme olarak nakledilen, Çam yolları çamur
oldu, Gözlemeler hamur oldu, Koca karılar gâvur oldu (Evran-Satı, 2000: 45) söyleyişi
dikkate değerdir. Evran ve Satı, bu maninin hemen her dönem Çam’da yağan
yağmurlardan sonra söylendiğini belirtir. Bu yağmurlarla ilgili olarak pek çok
Kırkağaçlı tarafından sık sık dile getirilen, pislikleri yıkamak için illa sağanak yağmur
14 Rahmi Eken, 1950’lerde Çam’daki su sıkıntısının giderildiğini belirtir. Özerdem, Belediye Başkanı
Nazım Paksoy döneminde (1950-1954), Çam’ın dışına Keçili derenin kenarlarına 3-4 tane tuvalet
yaptırıldığı bilgisini verir.
15 Özerdem, İzmir trenini Belediye Başkanı Celal İçöz’ün (1923-1938) başlattığını söylemektedir. İzmir
treninden, Evran-Satı ve Besim Alparslan da eserlerinde bahsetmektedirler.
16 Çiftlik Köylü Mehmet Dürmüş, çocukluğumda çama hiç gitmedim. Bir kere oraya süt götürmeye
gittim. Kırkağaç halkı öküz arabasını, beygir arabasını koşar, çoluk çocuk çama giderlerdi. Orada
gözleme vs. yapıp birbirlerine ikram ederlerdi. Günübirlikti. 1950’den sonra çadırlar kuruldu, pislikler
başladı ifadelerini kullanmaktadır.
53