kırkağaç araştırmaları sempozyumu bildirileri - Kırkağaç Kaymakamlığı

E- Terekelerden Alınan Vergiler
Kassâmlar yaptıkları iş karşılığında, resm-i kısmet adıyla terekeden bir ücret alırlardı.
İncelediğimiz tereke kayıtlarında resm-i kısmet veya resm-i adi olarak alınan verginin
miktarının az farklarla değiştiği görülmektedir. Bu miktar bazı terekelerde binde 30,7; 29,17;
26,24; 23,46; 19,9; 23,9; 28,8; 26,14 olarak gözükmektedir. 178
alındığında ise bu verginin miktarının binde 26,03 olduğu görülür.
Terekelerden alınan bir diğer vergi, kâtibiyye, muhzıriyye ve dellâliyedir. Tereke
kayıtlarında bu verginin binde 14,9; 14,6; 21,3; 18,6; 29,52 ve 34,21 oranında alındığı
hesaplanmıştır.
179
Sonuç
Bu rakamların ortalaması
Rakamlardaki bu farklılık muhtemelen bazı terekelerdeki kâtibiyye,
muhzıriyye ve dellâliyenin bazen ayrı bazen birlikte yazılmasından kaynaklanmaktadır.
Çok geniş bir tarih aralığını kapsamamasına ve sınırlı sayıda olmasına rağmen
incelemiş olduğumuz Kırkağaç’a ait tereke kayıtları kazanın sosyal, kültürel ve ekonomik
hayatına ışık tutacak bilgiler içermektedir. Tereke kayıtları, Kırkağaç’ta çok çocuklu bir aile
yapısının olmadığını, bir iki istisna dışında tek eşliliğin yaygın olduğunu göstermektedir.
Kadınlar arasında Hatice, Meryem, Havva, Nefise ve Safiye gibi isimler kullanılmakla birlikte
özellikle Âişe ve Fâtıma isminin çok yaygın olduğu görülmektedir. Çocuklara daha çok
birinci dereceden yakınları vâsi olarak tayin edilmektedir. Mehr-i müeccellerin belli rakamlar
üzerinde yoğunlaşması bu miktarın sonradan takdir edildiğini göstermektedir.
Terekelerde giyim kuşama dair verilen bilgiler diğer Osmanlı şehirlerinden çok da
farklı değildir. Elbise ve yatak takımları için değişik türden kumaşlar kullanılmıştır. Evlerde
pamuğu ipe dönüştürmede çıkrıklar yaygın olarak kullanılmaktadır. Yine üzümü pekmeze
dönüştürmede kullanılan şıra kazanı ve pekmez tavası gibi malzemelere sıkça rastlanmaktadır.
Tereke sahiplerinin gayr-i menkulleri arasında sıkça boya tarlalarına rastlanması kazada kök
boya ziraatının yapıldığını göstermektedir. Tereke sahiplerinin hemen hemen tamamının
başını sokacak bir evinin bulunduğu görülmektedir.
Taşıma işlerinde yaygın olarak merkep kullanılmaktadır. Sadece birkaç kişinin
terekesinde bargir bulunmaktadır. Çift sürmek için kullanılan öküze ise bir iki terekede
rastlanmıştır. Bir gayr-i Müslim terekesinde ticarî değere sahip bazı vahşi hayvan derilerine
177 MŞS, 281, s. 80
178 MŞS, 281, s. 32, 35, 23, 37, 64, 94, 20
179 MŞS, 281, s. 2, 94, 97, 95, 59
31