kırkağaç araştırmaları sempozyumu bildirileri - Kırkağaç Kaymakamlığı

A-Tereke Sahipleri ve Tereke Miktarları
Çalışmada 281 numaralı defterde yer alan 38 tereke kaydı kullanılmıştır. Tereke
sahiplerinin büyük kısmının ikamet yeri Kırkağaç kasabası mahalleleridir. 38 tereke
sahibinden 34 tanesi Kırkağaç kasabasının 12 mahallesinde ikamet etmekte iken vefat
etmişlerdir. 3 Terekelerin bu mahallelere dağılımı şu şekildedir: Sarı Ağa 6, Küçük Musa Ağa
5, Kara Ali Oğlu 4, Cin Osman 4, Emir Oğlu 3, Bodur Oğlu 3, Zor Ağa 2, Melengeli 2, Koca
Mehmed Ağa 1, Memiş Oğlu 1, Karaca Oğlu 1 ve Hızır Ağa mahallesine ait 1 tereke
bulunmaktadır. 4 Dört tereke üç farklı köye aittir. Bu köylerden Bakır karyesineait 2,
Kayadibi ve Öveçler karyesine ait birer tereke bulunmaktadır.
Tereke sahiplerinin cinsiyetine baktığımızda, 38 terekeden 23 tanesinin ( %60)
erkeklere 15 tanesinin (%40) kadınlara ait olduğu görülmektedir. Yine tereke sahiplerini
Müslim ve Gayr-i Müslim şeklinde ayrıma tabi tuttuğumuzda bir tereke hariç geri kalanının
Müslümanlara ait olduğu görülmektedir. Bu kişi Koca Mehmed Ağa mahallesinden Yanako
veledi Dimitri olup tereke miktarı 688,5 kuruştur.
Tereke kayıtlarının baş kısmında yer alan bilgiler, kişinin ne zaman ve hangi şekilde
öldüğü hakkında bilgi vermektedir. İncelediğimiz tereke kayıtlarına göre 38 kişiden 36’sının
ölüm nedeni hakkında bilgi bulunmazken iki kişinin “tarîk-i hacda” vefat ettiği belirtilmiştir.
Bu kişilerden 12 166 kuruş terekesi olan Kara Ali Oğlu mahallesinden Halil Halife bin İsmail
hacdan dönerken İskenderiye’de 9 ay önce vefat etmiştir. 6 Diğeri ise aslen Soma kazası,
Kırkağaç kasabası Üçhavlılar karyesiden olup, Kara Ali mahallesinde sâkin iken vefat eden ve
25 219 kuruş ile en yüksek terekesi olan Mustafa Ağa’dır. 7
Vefat eden kişilerin değişik miktarlarda terekeleri bulunmaktadır. Bu terekeler
içerisinde giyecek ve yiyecek maddeleri, mutfak malzemeleri, ev tefrişatında ve evde
kullanılan eşyalar, gayr-i menkuller, nakit paralar, kişiler üzerinde olan alacakları ve
hayvanları yer almaktadır. Vefat eden kişilerin malî durumları hakkında bir fikir vermek için
aşağıda tereke miktarlarını gösteren bir tablo verilmiştir.
5
3 1865-67 yılları arasında Kırkağaç’ın 17 mahallesi bulunmaktadır. Bu mahalleler şunlardır: Sarı Ağa, Küçük Musa Ağa,
Büyük Musa Ağa, Ağa Oğlu, Kara Ali Oğlu, Zor Ağa, Emir Ağa, Bodur Oğlu, Hıdır Oğlu, Koca Mehmed Ağa, Hacı Himmet
Oğlu, Karaca Oğlu, Memiş Oğlu, Küçük, Melengeli, Cin Osman ve Ermeni mahallesi. Bkz. Ertan Gökmen, “Kırkağaç Kazası
Vakfiyeleri”, Kırkağaç Sosyo-Ekonomik Tarih Sempozyumu Bildirileri, (Haz. Kenan Erdoğan, Mehmet Günay), 6-7 Eylül
2007 Kırkağaç, s. 33-34
4 Bkz. Ek Tablo-1
5 Manisa Şer’iyye Sicili, 281 Nolu Defter, s. 20
6 MŞS, 281, s. 35
7 MŞS, 281, s. 21
17