Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
‘DEMOKRATİKLEŞEN KORUMA VE PLANLAMA’<br />
ÜZERİNE DÜŞÜNCELER<br />
Ege Yıldırım 1 , Şehir Plancısı, ODTÜ<br />
“Bu yazı, yazarın <strong>tarihi</strong> çevre <strong>koruma</strong> ve planlama<br />
alanındaki deneyimleri ışığında katılımcı <strong>koruma</strong><br />
üzerine bazı gözlem ve düşünceleri paylaşmak<br />
amacıyla yazılmıştır.”<br />
Korumanın kavramsal evrimi içinde günümüzde<br />
varılan aşama, ‘demokratikleşme’ anahtar kavramı<br />
ile ifade edilebilir. Bu aşama, <strong>koruma</strong>ya ilişkin<br />
uygulamadaki sorunlara, kuramsal ideallerin gerçeğe<br />
dönüştürülmesi sürecindeki aksaklıklara ve<br />
toplumun değişen taleplerine ilişkin deneyimlerin<br />
bir sonucudur. Türkiye de dünyadaki bu genel eğilimden<br />
payını alan bir ülke olarak yerini almakta,<br />
ancak bunu kendi toplumsal koşullarına bağlı ve<br />
kendine özgü bir model sunarak yapmaktadır. Bu<br />
modelin Türkiye’nin kültürel ve <strong>tarihi</strong> çevrelerini<br />
<strong>koruma</strong>kta sorunlara çözüm getirip getiremeyeceğine<br />
ilişkin tartışmalar da doğal olarak yaşanmaktadır.<br />
Burada söz edilecek noktalar, gerçekleşmekte<br />
ve bir bakıma kaçınılmaz olan bir sürecin eldeki<br />
parametrelerinin, <strong>tarihi</strong> çevre <strong>koruma</strong> sürecini<br />
daha sağlıklı kılmak için nasıl yönlendirilebileceğine<br />
ilişkin bir fikir alıştırması sayılabilir.<br />
DÜNYADA KORUMA ALANINDAKİ KAVRAM-<br />
SAL GELİŞMELER<br />
Tarihi çevre <strong>koruma</strong>nın modern bir bilimsel disiplin<br />
olarak gelişiminde, arkeolojik ve taşınır eserden<br />
taşınmaz esere, anıtsaldan sivile, tek yapıdan<br />
çevre ölçeğine ve doğal çevre ile bütünleşik kültürel<br />
peyzajlara doğru, ‘korunacak değer’ kavramlarındaki<br />
genişlemelerin yanısıra, <strong>koruma</strong>daki ‘müdahale’<br />
kavramlarının da ‘küratoryal’, (curatorial)<br />
müzeci ve elitist yaklaşımlardan, ‘kentbilimsel’,<br />
sivil, ve toplum odaklı (urbanistic) yaklaşımlara<br />
doğru kaydığı da görülmektedir. Bu temel tutum<br />
değişikliğine eşlik eden ve gittikçe daha sık sorulan,<br />
‘<strong>koruma</strong> kimin için’, ‘korunacak değerleri<br />
kim, neden, nasıl belirliyor’ ve ‘<strong>koruma</strong>yı kim<br />
yapmalı’ gibi sorular, yeni, ‘değer-temelli’ bir <strong>koruma</strong><br />
anlayışını duyurmaktadır. Bu sorulara yanıt<br />
arayışları, belki de ‘<strong>koruma</strong>yı nasıl beraber yapabiliriz’<br />
sorusundan geçen uzlaşmacı yollara işaret<br />
etmektedir.<br />
TÜRKİYE’DEKİ DURUM<br />
Klasik Durum<br />
Türkiye’nin <strong>tarihi</strong> çevre <strong>koruma</strong> deneyimi, yukarıda<br />
anılan kavramsal gelişmelerin bir kısmına<br />
ortak olmuştur 2 . Ancak <strong>koruma</strong>nın toplumsal boyuttaki<br />
genişlemesi, Türkiye’nin kendi sosyo-ekonomik<br />
ve siyasal koşullarının sınırlamalarına tabi<br />
olmuştur. Gelişmekte olan bir ülkeye özgü kırdan<br />
kente göç ve hızlı kentleşmenin gücü karşısında<br />
daima tehdit altında kalan <strong>tarihi</strong> miras, çoğu zaman<br />
devletin katı <strong>koruma</strong> yasalarının yasaklayıcı<br />
işlevi aracılığıyla yıkımdan korunabilmiştir. Ancak<br />
dosya <strong>tarihi</strong> <strong>çevrede</strong> <strong>koruma</strong>: yaklaşımlar, uygulamalar-1<br />
69
Change language