Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
DEĞİŞİM, SÜREKLİLİK, UYUM ÜÇGENİNDE<br />
TARİHİ ÇEVREDE YENİ YAPI *<br />
Özlem Karakul, ODTÜ, Mimarlık Bölümü, Restorasyon Yüksek Lisans Programı/Arş. Gör.<br />
Tarihi <strong>çevrede</strong> yeni yapı konusunun, bir <strong>koruma</strong><br />
problemi olarak tanımlanması oldukça geç olsa<br />
da, konuyla ilgili tartışmalar çok daha eskiye dayanmaktadır.<br />
Çünkü “yeni” yi temsil eden her dönem,<br />
yaşamak ve varlığını sürdürmek için köklerini<br />
bir önceki dönemin değerleri içinde geliştirmek<br />
durumundadır. Bu anlamda, her yeni dönem, geçmişin<br />
bir sentezi olması gereken kendi değerlerini,<br />
önceki kültürlere uydurmak durumundadır. Günümüzde,<br />
<strong>tarihi</strong> <strong>çevrede</strong> tasarım çalışmalarındaki<br />
başlıca sorun, eski ve yeni arasındaki ilişkinin nasıl<br />
kurulacağı konusudur. Bu çalışma, bu ilişkinin<br />
kurulmasında yaşama kültürünün anlaşılmasını bir<br />
yol olarak kullanır ve konuyla ilgili çalışmalara<br />
katkıda bulunmayı amaçlar.<br />
Tarihi dokuda yeni yapı tasarımı, geleneksel olanın<br />
biçimsel dilinden bazı elemanlar alıp, özgürce<br />
kullanmak sürecine indirgenemez. Bağlama özgü<br />
fiziksel ve kültürel özelliklerden oluşan karmaşık<br />
bir bütün olan yaşama kültürünün 1 anlaşılması ve<br />
özümsenmesi esas olmalıdır. Bu anlamda, <strong>tarihi</strong><br />
sürekliliğin yaşama kültürünün geleceğe aktarılmasıyla<br />
başarılabileceği söylenebilir. Bu yazı kapsamında<br />
ise, <strong>tarihi</strong> çevrelerin biçimsel özellikleri<br />
içinde sürdürülebilir değerler olarak kabul edilen<br />
yaşama kültürünün anlaşılabilmesi için, mimari<br />
tiplerin çalışılması ve analiz edilmesi yardımcı<br />
olacaktır. Biçimsel özelliklerin analiziyle, sürdürülebilir<br />
somut olmayan değerlerin saptanması ve<br />
tartışılması bu yazının esas özünü oluşturmaktadır.<br />
Sürdürülebilir değerler olarak yaşama kültürünü<br />
yada yaşama kültürünün sürdürülebilir değerlerini<br />
tartışmak ve örnekleme yapmak için Amasya, Yalıboyu<br />
evleri olarak tanımlanan alan seçilmiştir.<br />
KURAMSAL ÇERÇEVE<br />
Tarihi çevrelerde yeni yapı kaygısı, <strong>tarihi</strong> çevreleri<br />
<strong>koruma</strong> kaygısının gelişimiyle birlikte artmaya<br />
başlamıştır. Fiziki çevrenin mimarın denetimi<br />
dışında üretildiği 2 , geleneksel dönemde, yöresel<br />
malzeme ve geleneksel teknikleri kullanan yapı<br />
ustaları, yapılı çevrenin sürekliliğinin doğal bir şekilde<br />
gerçekleşmesini sağlayarak, geçmiş ve gelecek<br />
kuşaklar arasında <strong>tarihi</strong> süreklilik sağlamışlardı.<br />
Modernizmle birlikte geleneksel yapı tekniklerinin<br />
yenileriyle yer değiştirmesiyle, doğal olarak<br />
oluşan <strong>tarihi</strong> süreklilik bozulmaya başlamıştır. Zamanla,<br />
yeni yapı teknikleri ve malzemelerle üretilen<br />
ve bağlamı görmezden gelen standart, monoton<br />
ve tek tip yapılar <strong>tarihi</strong> çevreleri işgal etmeye<br />
başladı. Sonuç olarak, bu durum ruhsuz, kimliksiz<br />
bir yapılı çevre yarattı. Yaşama kültürünün de<br />
bundan olumsuz etkilenmesi karşısında, mimarlar<br />
“yeni yapı sorunu” nu fark ederek, şu sorunun yanıtı<br />
aramaya başladılar: Yapı geleneğini ve yaşama<br />
kültürünü, yeni yapı teknikleri ve tasarım yöntemleriyle<br />
21. yüzyılda nasıl sürdüreceğiz<br />
Konunun, bir <strong>koruma</strong> sorunu olarak uluslarası<br />
belgelerde ele alınmaya başlanması ise ilk kez<br />
1975 yılında Avrupa Mimari Miras yılı kapsamında<br />
yayınlanan Amsterdam Bildirgesi’nde olmuş-<br />
50<br />
dosya <strong>tarihi</strong> <strong>çevrede</strong> <strong>koruma</strong>: yaklaşımlar, uygulamalar-1
Change language