12.01.2015 Views

Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

KORUMA-PLANLAMA MEVZUATI BAĞLAMINDA<br />

KIYI ALANLARINDA KONUMLANAN<br />

TARİHİ ÇEVRELERİN KORUNMASI<br />

Nida Naycı, ODTÜ, Mimarlık Bölümü, Restorasyon Yüksek Lisans Programı/Arş. Gör.<br />

Kıyılar; kara ve su ekosistemlerinin birleştiği,<br />

önemli doğal ve ekolojik alanlardır. Aynı zamanda,<br />

insanoğlu tarafından tarih boyunca yerleşim<br />

alanı olarak seçilmiş olmaları sonucu önemli <strong>tarihi</strong><br />

ve kültürel çevreler içerirler. Ancak gerek bu alanların<br />

dinamik ve değişken yapıları; gerekse kıyılarda<br />

yoğunlaşan insan aktiviteleri kıyı alanlarının<br />

iç bölgelere oranla daha hızlı değişmesine neden<br />

olmaktadır. Bu değerlendirmeler ışığında, bu yazının<br />

amacı; Türkiye’de <strong>koruma</strong>- planlama ile ilgili<br />

mevcut yasal düzenlemelerin kıyı alanlarının doğal<br />

ve <strong>tarihi</strong> dokusu üzerinde yarattığı çatışmalara<br />

ilişkin değerlendirmelerde bulunmak; ve bu alanların<br />

<strong>koruma</strong>-gelişme dengesi içinde sürdürülebilirliğine<br />

yönelik öneriler sunmaktır.<br />

1. TARİHİ KIYI YERLEŞİMLERİN DOĞAL VE KÜL-<br />

TÜREL ÖZELLİKLERİ<br />

İnsanoğlunun kıyılarla olan ilişkisi insanlık <strong>tarihi</strong>nin<br />

kendisi kadar eskidir. Yaşamak için en temel<br />

ihtiyaç olan doğal su kaynağı gereksinimi, tarımsal<br />

üretim, ticaret, haberleşme, savunma ve askeri<br />

amaçlar ile kültürel ve dinsel nedenler; insanoğlunu<br />

ilkçağlardan itibaren kıyılara (nehir, göl, deniz<br />

kıyısı) yöneltmiş ve yerleşimlerini buralarda kurmalarına<br />

neden olmuştur. İlk olarak akarsu boylarında<br />

yerleşen topluluklar; ticari ilişkiler ve deniz<br />

aşırı ulaşım olanaklarının gelişmesiyle beraber deniz<br />

kıyılarına da yerleşmeye başlamıştır. Hem deniz<br />

hem de kara ticaretinin avantajından yararlanan<br />

liman kentleri, ekilebilir tarım topraklarının da<br />

varlığı ile zenginleşmiştir. Bu bağlamda Akdeniz<br />

ve Karadeniz kıyılarında yerleşim kuran eski deniz<br />

kavimleri ticaret, ekonomi ve mimaride geliştirdikleri<br />

toplumsal ve kültürel düzey ile kendilerinden<br />

sonra gelen ardıllarını da etkilemişlerdir. Bugün ülkemiz<br />

kıyılarında; eskiçağlardan günümüze farklı<br />

dönemlere ait tarihsel kıyı yerleşimleri ve bu yerleşimlere<br />

ait tersane yapıları; kale, sur, vb savunma<br />

yapıları; deniz ve kıyı fenerleri; liman, kanal<br />

gibi altyapı kalıntıları; antik taş ocakları; özellikle<br />

19.yy’dan sonra gelişmiş olan endüstriyel yapılar<br />

ve sualtı batıkları ile zengin bir tarihsel ve kültürel<br />

kıyı mirası yer almaktadır. (resim 1)<br />

Kıyı alanlarında konumlanan <strong>tarihi</strong> çevreleri, bozulmamış<br />

doğal çevrelerle bütünlük gösteren (arkeolojik<br />

alanlar, vb) ve kentleşmiş kıyı yerleşimleri<br />

içinde yer alan kültürel çevreler olarak ele almak<br />

mümkündür. Bu bağlamda; birinci grupta yer alan<br />

<strong>tarihi</strong> çevreler, konumlandıkları kıyı alanının karasal<br />

ve denizel sistemler arasında bir geçiş alanı<br />

niteliği taşımaları sebebi ile aynı zamanda önemli<br />

doğal alanlardır. Eskiçağlarda liman kenti yerleşimi<br />

olarak da kullanılmış olan Adana-Yumurtalık;<br />

Silifke-Göksu ve Muğla Dalaman havzaları; yüzlerce<br />

yıldır nehirler tarafından taşınan sedimentlerin<br />

kıyılarda birikmesi sonucu oluşan kıyı gölleri,<br />

dalyan, tombolo gibi jeomorfolojik oluşumlarla<br />

dosya <strong>tarihi</strong> <strong>çevrede</strong> <strong>koruma</strong>: yaklaşımlar, uygulamalar-1<br />

29

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!