Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

melidir. Çalışan ve çalışmayan nüfus ayrıştırılmalı,
çalışan nüfusun işçi ya da işveren olduğu belirlenmelidir.
Aile yapısının belirlenmesinde, aile fertlerinin
sayısı ve çalışma durumları önem taşır.
3. Ekonomik ve Finansal Analizler:
Bu analizde, tarihi merkezdeki ekonomik etkinliklerin
bir dökümü verilmelidir. Bu etkinliklerden bir
tanesi, tüm çevreyi etkileyen hakim bir ekonomi
türü olabilir, ama aynı zamanda, tarihi merkezin
nitelik ve değerleriyle uyumsuz hatta zarar verici
olabilir. Bu nedenle, ekonomik etkinliklerin, korunacak
çevre değerleriyle etkileşimi incelenmeli,
dengenin bozulma nedenleri belirlenmelidir.
Analizler, parasal destek (kredi, vergi indirimi vb.)
mekanizmalarını da araştırmalıdır.
4. Arazi Kullanımı ve Ulaşım:
Bu analizde, yapıların değişik katlarının kullanımları,
bu kullanımların yerleşmedeki dağılımı ve
yoğunlaştığı noktalar ele alınmalıdır. Yaya ve araç
trafiğinin nitelikleri, tarihi merkezle ilişkileri, bunların
aşırı yüklenme ve kirlilik gibi bozulmalara
neden olup olmadıkları da inceleme konularıdır.
Tarihi merkezlere ulaşılabilirliğin analizinde, bu
alanların, daha çok yayaların kullanımı için tasarlandıkları
unutulmamalı, ortak kullanım alanlarının
motorlu trafikten arındırılması düşünülmelidir.
Ulaşıma yönelik olarak verilecek zorunlu kamu
hizmetlerinin, alanın tarihsel ve artistik niteliklerini
bozmayacak limitler içinde olmasına dikkat
edilmelidir.
5. Yasal Konular:
Koruma ve sağlıklaştırmaya yönelik bir planlama,
alandaki kamu ve özel mülkiyetin dağılımının ve
varsa bölünmüşlüğünün bilinmesini gerektirir. Bunun
dışında,
• kamulaştırma,
• özel girişimcilerin desteklenmesi,
• kültürel ve tarihi değerlerin korunması,
KARARLAR, UYGULAMAYA YÖNELİK PROJE
TANIMLARI, YÖNETİM PLANI
Tarihsel çevre, bütünleşmiş koruma üst söylemi
ile ele alındığında sürecin son aşaması koruma
kararlarının verilmesi, bu kararlar ışığı altında
ivedilikle ele alınması gereken alt ölçekli proje
alanlarının belirlenmesi ve yönetim planının hazırlanması
olarak tanımlanabilir. İlk bakışta bu üç
sözcüğün ayrı aşamalar olduğu akla gelebilir. Bir
diğer deyişle, ayrıntılı projelendirilecek alanların
ancak ana koruma kararları verildikten sonra belirlenebileceği
ya da yönetim planının tüm sürecin
sonunda hazırlanmasının en doğru yöntem olduğu
ileri sürülebilir. Bu noktada, her üç işlemin de
birbirini tamamlayan, birbirini besleyen ve zaman
zaman geri dönüşler yapmayı gerektiren birer yapıya
sahip olduğunu söylemek gerekir. Örneğin,
ana kararların artık değişmeyecekmişcesine kesinleşmesinden
sonra etüd edilen bir alt proje bölgesinin
verileri ya da toplumun oradan beklentileri
ana kararlara tekrar dönüp değişiklikler yapmayı
gerektirebilecektir. Yönetim planının Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma yasasında yer alan tanımına
göre bu plan “yönetim alanının korunmasını,
yaşatılmasını, değerlendirilmesini sağlamak
amacıyla, işletme projesini, kazı plânı ve çevre
düzenleme projesi veya koruma amaçlı imar plânını
dikkate alarak oluşturulan koruma ve gelişim
projesinin, yıllık ve beş yıllık uygulama etaplarını
ve bütçesini de gösteren, her beş yılda bir gözden
geçirilen plânlar” dır. Bu tanım aynı geri dönüş ve
karşılıklı beslemelerin yönetim planı/ana kararlar/
uygulamaya yönelik proje tanımları arasında sürebileceği
açıkça görülecektir.
Bu kısa bilgilenmenin sonunda, tarihsel çevrenin
korunması, sağlıklaştırılması ve geliştirilmesi bağlamında
gerçekleştirilecek her tür çalışmanın tek
tip bir belge ile tanımlanamayacağı ve sorunun
çözülemeyeceği unutulmamalıdır. Kimi hallerde
kamu kurumlarının şartnamesi olarak karşımıza çıkan
belgeler, birer çerçeve belge olarak görülmeli,
her yerleşme için o yerleşmeye özgü etüd, analiz
ve koruma kararlarının geliştirilmesinin ön koşul
olduğu unutulmamalıdır.
• çevresel koruma,
• her ölçek için belirlenecek planlama normları,
• yapılaşma koşulları.
konularında yasal düzenlemeler araştırılmalı ve
derlenmelidir.
dosya tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar-1
19