Dosya 14.1: tarihi çevrede koruma - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

• geçici sonuçlar yerine, süreklilik isteyen uzun
vadeli yönelimler,
Bu yöntemin geçerli olabilmesi için bazı ön koşullar
gereklidir. Bunlar arasında “belgeleme”: kültür
varlıklarının belgeleme ve dökümü; “yönetim”:
yeterli örgütsel, kurumsal ve parasal koşulların
oluşturulması; “normlar”: yasal gereklerin yerine
getirilmesi ve kararların alınması; “planlama”: koruma
programının şekillenmesi.
Yöntemi belirlenmiş ve ön koşulları sağlanmış bir
koruma sürecinin aşamaları ise şöyle tanımlanabilir:
• mimari etüd: dokümantasyon sürecinin en
önemli parçasıdır ve daha sonraki tüm aşamaların
esasıdır.
• mevcut durumun analizi: eşgüdüm ve işbirliği
içinde hazırlanmış,çok disiplinli bir çalışmadır.
• kültürel varlıkların gelişimiyle ilgili bilgiler: tarihsel
dönemlerin ayrıştırılması ve her döneme
ilişkin yeterli bilgilerin derlenmesi,
• değerlendirme: bir sitin ya da yapının değerlerinin
korunması ve sunumuna ilişkin önerilerin,
çok disiplinli bir sistemle ele alınması
• plan ve projeler: daha önceki aþamalara dayalı,
koruma ve sağlıklaştırmanın sürecini tanımlayan
karmaşık ve teknik anlatımlı belgelerin
elde edilmesi,
• uygulama: plan ve projelerin, normlar, teknik
özellikler ve standartlar da göz önüne alınarak
uygulanması,
• izleme, denetleme ve yeniden değerlendirme:
uygulama sürecinde ve sonrasında, bundan önceki
tüm aşamaların sonuçlarının sürekli izlenmesi
ve daha iyi sonuçlar alabilmek için gerekli
düzeltme ve düzenlemelerin yapılması.
BELGELEME (ENVANTER):
Uzun yıllardır süregelen, tarihi merkezlerin koruma
sorunlarının tartışılması, sadece önemli anıtsal
yapılar için değil, onların çevreleri ve daha mütevazı
yapılar için de etkili politikalar geliştirilmesi
sonucunu getirmiştir. Bu politikaların ilk adımı,
çeşitli ölçeklere göre hazırlanmış belgeleme formlarının
oluşturulmasıdır. Bu formlar, korunacak
değerlerin kaynağına göre, kentsel alanlar, yapı
gurupları, tek yapılar, kentsel mobilya, arkeolojik
alanlar vb. için ayrı ayrı oluşturulmak durumundadır.
Niteliği ne olursa olsun, bu formların içerdiği
temel bilgi başlıkları;
• envanteri yapılacak kültürel varlığın tanımı ve
tarihi (mevcut kaynaklar ve arşiv belgeleri de
kullanılarak hazırlanmalıdır),
• yapı ya da alanın temel işlev(ler)i,
• varlığın sahipleri,
• tipolojik/morfolojik öğeleri, yapı malzemeleri
ve yapım teknikleri,
• koruma durumu, geçmişte yapılan onarım ve
düzenlemeler,
• çevre ve çevresel değerlerin tanımı,
• alan ya da yapıyla ilgili daha önceden hazırlanmış
çizim, harita, proje, resim vb. görsel
malzemeler,
• çevrenin temel nitelikleri,
• ulaşılabilirlik,
• sosyal yapı, yöre sakinlerinin ekonomik durumu,
• yürürlükteki yasal düzenlemeler,
• yörede uygulanmakta olan her ölçek ve nitelikteki
imar ve kalkınma planları,
şeklinde sıralanabilir.
ANALİZLER
Doğru ve ayrıntılı bir envantere dayalı olarak bazı
analizlerin yapılması, tarihi çevrenin doğru bir resmini
elde etmek için ikinci aşamayı oluşturur.
1. Fiziksel Analizler:
Yapılaşmış tarihsel çevrenin fiziksel niteliklerinin
belirlenmesini amaçlar. Tarihsel çevreyi oluşturan
yollar, yapılar, yapı adaları, meydanlar, kentsel
peyzaj elemanları ayrıntılı olarak etüd edilmelidir.
2. Sosyal ve Demografik Analizler:
Bu analizlerde, nüfus yapısı, yoğunluğu ve nüfustaki
değişmeler ele alınmalı, bu nedenle, göç, yaş,
aile yapısı ve eğitim durumu gibi belgeler derlen-
18
dosya tarihi çevrede koruma: yaklaşımlar, uygulamalar-1