Lomber Disk Hernisi Nedeniyle Ameliyat Olan Hastalarda Ameliyat

Nöropsikiyatri Arflivi, 2003; 40(1-2): 36-39
Lomber Disk Hernisi Nedeniyle Ameliyat
Olan Hastalarda Ameliyat Öncesi Anksiyete
Hatice Güz * , Zahide Do¤anay ** , Turgut Güz ***
Amaç: Bu çal›flman›n amac› lomber disk hernisi nedeniyle
ameliyat endikasyonu konan spesifik bir hasta grubunda
ameliyat öncesi anksiyete ve var olan anksiyetenin iliflkili
oldu¤u de¤iflkenleri araflt›rmakt›r.
Yöntem: Bu çal›flmaya Samsun SSK bölge hastanesi beyin
cerrahi poliklini¤ine baflvuran ve lomber disk hernisi tan›s›
ile ameliyat endikasyonu konan, gönüllü, rastgele 92
hasta al›nd›. Hastalara araflt›rmac›lar taraf›ndan gelifltirilen
bilgi formu, anksiyete düzeyini belirlemek için Durumluk-
Sürekli Kayg› Envanteri, a¤r› düzeyini belirlemek için ise
Visuel Analog Skala (VAS) verildi. Ölçekler ameliyat öncesi
1 ile 3 gün aras›nda dolduruldu. Bilgi formunda hastan›n
yafl›, cinsiyeti, e¤itim düzeyi, yerleflim yeri, daha önce
ameliyat öyküsü olup olmad›¤›, hastal›¤›na ba¤l› nörolojik
defisitin varl›¤› sorguland›.
Sonuç: Sonuçta kad›n olma, a¤r› skalas›n›n yüksek olmas›,
8 y›l üzerinde e¤itim görme ve nörolojik defisiti olman›n
ameliyat öncesi anksiyete düzeyini art›rd›¤› belirlenmifltir.
Anahtar sözcükler: preoperatif, anksiyete, lomber disk
hernisi
Assessment of Preoperative Anxiety: Comparison of Measures
in Patients Awaiting Surgery for Lumbar Disc Herniation
Objective: The objective of this study was to identify and
quantify preoperative anxiety factors in the patients awaiting
for lumbar disc herniation.
Methods: For this purpose 92 volunteered patients who
were admitted totlue SSK Samsun Hospital with lumber
disc hernia and will undergo an operated were involved in
the study. All patients asked to fill a structured questionnaire
which includes the age, gender, education level
(years), settlement place of the patients, the previous history
of any operation, and presence of neorulogic deficit.
Anxiety was measured objectively using the Spielberger
State-Trait Anxiety Inventory (STAI) and pain levels were
measured by a 10 cm linear VAS (0 = none to 10 = intolerable)
1-3 days before the operation.
Conclusion: In conclusion, it was founded that gender
female, having high levels of pain and up to 8 years of education
and neurologic deficit were correlated with high levels
of preoperative anxiety.
Key words: preoperative, anxiety, lumbar disc herniation
* Yard. Doç. Dr., Ondokuzmay›s Üniversitesi, Samsun.
** Yard. Doç. Dr., Ondokuzmay›s Üniversitesi, Samsun.
*** Dr., Samsun SSK Hastanesi, Samsun.
Yaz›flma Adresi: Dr. Hatice Güz
Ondokuzmay›s Üniversitesi, Samsun.
36

Girifl
Ameliyat öncesi dönemde pek çok nedenden dolay›
hastalarda anksiyetenin var oldu¤u çal›flmalarda
gösterilmifltir. Hastada, hastal›¤›ndan kurtulma umut
ve beklentisi yan›nda bedenine zarar gelece¤i, yaflant›-
s›n› denetleyemeyece¤i ve en önemlisi ölüm korkusunun
olmas› anksiyetenin oluflumuna zemin haz›rlamaktad›r.
1
Ameliyat öncesi dönemde anksiyete düzeyini araflt›ran
yay›nlarda hastalar›n %60-80’inde belirgin anksiyete
oldu¤u saptanm›flt›r. 2,3,4 Anksiyete düzeyi kad›nlarda
erkeklere göre, yaln›z gelenlerde ailesi ve arkadafllar›
ile ameliyata gelenlere göre, gençlerde yafll›lara
göre, kötü anestezi deneyimi olanlarda olmayanlara göre
yüksek bulunmufltur. Ayr›ca uygulanacak ameliyat›n
büyüklü¤ünün de önemli oldu¤u, örne¤in kardiyak
ameliyatlarda plastik cerrahi ameliyatlar›na göre daha
yüksek düzeyde anksiyete oldu¤u belirtilmifltir. 4,5,6
Bu çal›flman›n amac› lomber disk hernisi nedeniyle
ameliyat endikasyonu konan spesifik bir hasta grubunda,
ameliyat öncesi anksiyete ve var olan anksiyenin
iliflkili oldu¤u de¤iflkenleri araflt›rmakt›r.
Yöntem
Bu çal›flmaya Samsun SSK bölge hastanesi beyin cerrahi
poliklini¤ine baflvuran ve lomber disk hernisi tan›s›
ile ameliyat endikasyonu konan rastgele 92 hasta al›nd›.
Hastalarda çal›flmaya al›nma kriterleri olarak;
– Gönüllü olma,
– 17-60 yafllar› aras›nda olma,
– En az ilkokul mezunu olma,
– Halen veya geçmiflte psikiyatrik hastal›k öyküsü olmamas›,
– Herhangi bir psikotrop ilaç kullan›m› veya öyküsü olmamas›,
– Ailesinde veya yak›nlar›nda ameliyat s›ras›nda ölüm
öyküsü olmamas› koflullar› arand›.
Hastalara araflt›rmac›lar taraf›ndan gelifltirilen bilgi
formu, anksiyete düzeyini belirlemek için Durumluk-Sürekli
Kayg› Envanteri, 7 a¤r› düzeyini belirlemek için Visuel
Analog Skala (VAS) 8 verildi. Ölçekler ameliyat öncesi
1 ile 3 gün aras›nda dolduruldu. Bilgi formunda hastan›n
yafl›, cinsiyeti, e¤itim düzeyi, yerleflim yeri, daha
önce ameliyat öyküsü olup olmad›¤›, hastal›¤›na ba¤l› nörolojik
defisit olup olmad›¤› sorguland›.
Bulgular
Çal›flmaya kat›lan hastalar›n 64’ü kad›n (%69.5),
28’i erkek (%30.5) idi. Tüm hastalar›n yafl ortalamas›
39.2 (±6.6) y›l idi. Kad›n hastalarda yafl ortalamas›
39.5±5.5, erkek hastalarda ise 38.7±8.9 y›l olup, cinsiyete
göre yafl ortalamas› aç›s›ndan farkl›l›k yoktu
(p=0.8).
Durumluk-sürekli kayg› puanlar› cinsiyete göre incelendi¤inde;
durumluk kayg› puan› kad›n hastalarda
ortalama 51.3±3.3, erkek hastalarda 37.7±5.6 idi. Sürekli
kayg› puan› ortalamas› ise kad›n hastalarda
45.8±2.7, erkek hastalarda 38±3.1 oldu¤u belirlendi.
Gerek durumluk, gerekse sürekli kayg› puanlar›n›n kad›n
hastalarda erkek hastalara göre anlaml› derecede
yüksek oldu¤u saptand› (s›ras›yla; p=0.01, p=0.003).
Cinsiyete göre hastalar›n a¤r› düzeylerine bak›ld›-
¤›nda kad›nlarda VAS ortalama puan› 8.3±1.03 cm, erkeklerde
6.5±0.5 cm oldu¤u belirlendi. Kad›n hastalarda
VAS ortalama puan› erkek hastalara göre daha yüksek
idi (p=0.01).
A¤r› düzeyi ile anksiyete aras›ndaki iliflkide ise gerek
sürekli, gerekse durumluk kayg› puan› ile VAS a¤r›
puanlar› aras›nda pozitif korelasyon oldu¤u belirlendi
(durumluk kayg› puan› r=0.7, p=0.006, sürekli kayg›
puan›: r=0.8, p=0.003). Hastalar›n e¤itim düzeyi 8 y›l
alt› ve üstü olarak incelendi. Altm›fl befl kifli (%70.7) 8
y›l ve alt› e¤itim alm›fl iken, 27 kiflinin (%29.3) 8 y›l üstü
e¤itim ald›¤› görüldü. E¤itim düzeyine göre anksiyete
puanlar› incelendi¤inde, hem durumluk, hem de sürekli
kayg› puan›n›n 8 y›l üstü grupta daha yüksek oldu-
¤u saptand› (Tablo 1).
Hastalar›n yerleflim yeri incelendi¤inde 68 hasta
(%73.9) kentsel, 24 hasta da (%26.1) k›rsal kesimden
gelmekte idi. Kentsel bölgeden gelenlerde durumluk
kayg› puan› 46±7.7, sürekli kayg› puan› 43.3±2.5 iken,
k›rsal bölgeden gelenlerde durumluk kayg› puan›
45.7±9.9, sürekli kayg› puan› 41.7±7.6 idi. Yerleflim
yerine göre hastalar›n anksiyete düzeyi aç›s›ndan farkl›l›k
olmad›¤› belirlendi (s›ras›yla p=0.9, p=0.7).
Hastalardan 21’i (%22.8) daha önce çeflitli nedenlerden
ameliyat olan hastalar idi. Yetmiflbir (%77.2) kiflide
ise herhangi bir ameliyat öyküsü yoktu. Ameliyat
öyküsü olan ve olmayanlar aras›ndaki anksiyete düzeyleri
incelendi¤inde operasyon öyküsü olanlarda durumluk
ve sürekli kayg› puan ortalamalar›, olmayanlara göre
yüksek olmakla birlikte, istatistiksel anlaml›l›k olmad›¤›
belirlendi (Tablo 1). Hastalardan 38’inde (%41.3)
Nöropsikiyatri Arflivi, Cilt 40, Say› 1-2, 2003
37

Tablo 1: De¤iflkenlere göre kayg› puanlar›n›n karfl›laflt›r›lmas›
E¤itim düzeyi
8 y›l alt›
8 y›l üstü
Ameliyat öyküsü
Var
Yok
Nörolojik defisit
Var
Yok
Durumluk kayg› puan›
37.7 ± 5.6
51.3 ± 3.3
p=0.01
47.1 ± 7.6
43 ± 10.1
p=0.4
53 ± 2.7
41.1 ± 6.8
0.01
Sürekli kayg› puan›
38 ± 3.1
45.8 ± 2.7
p=0.003
43.5 ± 2.4
40.6 ± 8.9
p=0.6
46 ± 3.4
40.5 ± 4.5
0.06
lomber disk hernisine ba¤l› olarak nörolojik defisit bulgular›
var iken, 54’ünde (%58.7) defisit yoktu. Nörolojik
defisiti olan hastalarda durumluk kayg› puan›, defisiti
olmayanlara göre anlaml› derecede yüksek iken, sürekli
kayg› puan› aç›s›ndan farkl›l›k olmad›¤› görüldü
(Tablo 1).
Tart›flma
Yap›lan araflt›rmalarda operasyon tipine göre ameliyat
öncesi anksiyete düzeyinin farkl› oldu¤u belirtilmifltir.
Bu nedenle, araflt›rmada tek bir hastal›k grubu
seçilerek, operasyon öncesi anksiyete düzeyi incelendi.
Bu amaçla lomber disk hernisi tan›s› alan ve operasyon
endikasyonu konan 92 hasta çal›flmaya al›nd›.
Yap›lan araflt›rmalarda kad›nlarda ameliyat öncesi
anksiyete düzeyinin erkeklere göre daha yüksek oldu¤u
bildirilmifltir. Bunun nedeni olarak da kad›nlar›n erkeklere
göre kayg›lar›n› daha rahat ifade edebildikleri ve
aileden uzaklaflman›n kad›n hastalar› daha çok etkiledi-
¤i ileri sürülmüfltür. 2-6,9 Bizim çal›flmam›zda da kad›n
hastalarda anksiyete düzeyinin erkeklere göre fazla olmas›
literatür bulgular› ile uyumludur.
Cauma ve arkadafllar›n›n ameliyat öncesi anksiyete
için risk faktörlerini belirledikleri çal›flmalar›nda, 12
y›l üstünde e¤itim süresinin ameliyat öncesi anksiyete
için risk faktörü oldu¤u belirtilmifltir. 5 Ço¤u yay›nlar
bu bulguyu desteklemekle birlikte, 2-6 baz› yay›nlarda
e¤itim düzeyinin risk faktörü olmad›¤› bildirilmifltir. 10
Bizim çal›flmam›zda ise 8 y›l üstü e¤itim alanlarda, 8
y›l alt› e¤itim alanlara göre anksiyete düzeylerinin
yüksek oldu¤u bulunmufltur. E¤itim düzeyi artt›kça
hastalar›n ameliyat risklerini daha iyi de¤erlendirdikleri
ve bunun da anksiyete düzeyini artt›rd›¤› düflünülebilir.
Ameliyat öncesi anksiyete düzeyini inceleyen araflt›rmalarda
yerleflim yeri ile anksiyete aras›ndaki iliflkiyi
inceleyen yay›na rastlanmam›flt›r. Bizim çal›flmam›zda
yerleflim yeri ile ameliyat öncesi anksiyete düzeyi
aras›nda ilfliki bulunmam›flt›r.
Daha önce ameliyat olan kiflilerde ameliyat öncesi
anksiyete düzeyinin de¤iflmedi¤ini bildiren yay›nlar
oldu¤u gibi, 9,11 anestezi deneyiminin erkeklerde anksiyeteyi
azalt›rken, kad›nlarda etkilemedi¤ini bildiren
yay›nlar bulunmaktad›r. 12 Bizim çal›flmam›zda hastalara
sadece daha önce ameliyat olup olmad›klar› sorgulanm›fl
ve ameliyat›n büyük veya küçük olmas› belirlenmemifltir.
Ayr›ca daha önceki anestezi deneyimlerinin
kötü olup olmad›¤› da sorgulanmam›flt›r. Bunlar
anksiyete düzeyini etkileyebilecek de¤iflkenlerdir. Bununla
birlikte bizim çal›flmam›zda ameliyat öyküsü
olan ve olmayan hastalar aras›nda anksiyete düzeyi
aç›s›ndan farkl›l›k saptanmam›flt›r. Nörolojik defisit
tüm bireyler için endifle yaratan bir durumdur. Hastan›n
tekrar eski sa¤l›kl› haline dönüp dönemeyece¤i,
oluflan defisite göre ne gibi kay›plar› olaca¤› düflüncesi
kayg› yarat›r. 1 Bu nedenle nörolojik defisiti olanlarda
kayg› beklenebilir. Bizim çal›flmam›zda da nörolojik
defisiti olan grupta durumluluk kayg› puan› defisiti
olmayanlara göre yüksek bulunmufltur.
A¤r› lomber disk hernisinde en önde gelen yak›nmalardan
biridir. Bununla birlikte ameliyat öncesi anksiyete
düzeyini inceleyen çal›flmalar›n ço¤u anksiyetesi
olanlarda postoperatif a¤r›n›n daha fazla oldu¤u ve
bu kiflilere daha çok analjezik kulland›klar› fleklinde
yap›land›r›lm›flt›r. Preoperatif anksiyetenin risk faktörlerinde
orta veya fliddetli a¤r›n›n oldu¤u da yay›nlarda
belirtilmifltir. Bizim çal›flmam›zda da a¤r› fliddeti ile
anksiyete düzeyi aras›nda pozitif bir iliflkinin varl›¤›
di¤er çal›flmalarla uyumlu olarak a¤r›n›n anksiyete için
risk faktörü olabilece¤ini düflünmektedir.
Sonuçta kad›n olma, a¤r› skalas›n›n yüksek olmas›,
8 y›l üzerinde e¤itim görme ve nörolojik defisiti olman›n
ameliyat öncesi anksiyete düzeyini artt›rd›¤› belirlenmifltir.
Kaynaklar
1. Özkan S. Konsultasyon-Liyezon Psikiyatrisi. Novartis Yay›nlar›,
1999, ‹stanbul.
2. Badner NH, Nielson WR, Munk S ve ark. Preoperative anxiety
detection and contributing fatcros. Can Anesth 1990; 37: 444-7.
38
Nöropsikiyatri Arflivi, Cilt 40, Say› 1-2, 2003

3. Kindler CH, Harms C, Amsler F ve ark. The visual analog scale
allows effective measurement of preoperative anxiety and detection
of patients’ anesthetic concerns. Anesth Analg 2000; 90(3):
706-12.
4. Mackenzie JW. Daycase anaesthesia and anxiety. A study of anxiety
profiles amongst patients attending a day bed unit. Anaesthesia
1991; 44: 437-40.
5. Caumo W, Schmidt AP, Schneider CN ve ark. Risk factors for
preoperative anxiety in adults. Acta Anaesthesiol Scand 2001;
45(3): 298-307.
6. Boker A, Brownell L, Donen N. The Amsterdam preoperative
anxiety and information scale provides a simple and reliable
measure of preoperative anxiety. Can J Anaesth 2002; 49(8):
792-8.
7. Öner N, Le Compte A. Durumluk-sürekli kayg› envanteri el
kitab›. Bo¤aziçi Üniversitesi Yay›nlar›, 1985, ‹stanbul.
8. Kjellby-Wendt G, Styf JR, Carlsson SG. The predictive value of
psychometric analysis in patients treated by extirpation of lumbar
intervertebral disc herniation. J Spinal Disord 1999; 12(5): 375-9.
9. Domar AD, Evertt LL, Keller M. Preoperative anxiety. Is predictable
entity Anesth Analg 1989; 69: 763-7.
10. Shevde K, Panagopoulos G. A survey of 800 pstients’ knowledge,
attitudes and concerns regarding anesthsia. Anesth Analg
1991; 73: 190-8.
11. Norris W, Baird WLM. Preoperative anxiety study of the incidence
and aetiology. Br J Anaesth 1967; 39: 50-9k.
12. Moerman N, Van Dam FS, Muller MJ ve ark. The Amsterdam
preoperative anxiety and information scale. Anesth Analg 1996;
82: 445-51.
13. Munafo MR, Stevenson J. Anxiety and surgical recovery. Reinterpreting
the literature. J Psychosom Res 2001; 51: 589-96.
14. Trief PM. A prospective study of psychological predictors of
lumbar surgery outcome. Spine 2000; 25: 2616-21.
Nöropsikiyatri Arflivi, Cilt 40, Say› 1-2, 2003
39