PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

onun ashab ı hakkında daha neler söyIeyebileceklerini tahmin etmek güç
değildir. Ne var ki bu türlü görü şleriyle zihniyetlerini ve İslam dini kar şısındaki
mevkilerini iyice belirlemi ş olan mutezilenin, sahabeyi ithamlar ı, Kuran
ve hadisin onlar için tayin etti ği, fakat ba şkalar ı için eri şilmesi mümkin
olmayan yüksek mertebeden hiç bir şey eksiltmez.
D. SAHABE DEVR İNDE HADİSLER İN YAYILMASI
1. İslam ülkelerinin geni şlemesi
Hazreti Peygamber vefat etti ği zaman Arap Yar ımadas ı İslam Devleti
hudutlan içine kâmilen girmi ş bulunuyordu. Fakat gaye Arap Yar ımadası
davas ı değil, Islâm' ı yaymak ve hangi milletten olursa olsun, bütün insanları,
tek bir kelime, tevhid kelimesi etrafında toplamak idi; çünkü islam'a
davet peygamberli ğin ba şlıca görevi idi. Hazreti Peygamber 9 uncu Hicri
senenin yaz ortalar ında Bizans hududuna kadar bir sefer yapm ış (Telcak)"°,
11 inci senede ise, yeni bir sefer haz ırlığı için kumandanı Usame'ye gerekli
talimatı vermişti36°. Ancak onun vefat ı, bu seferin ikmaline imkan vermedi.
Hazreti Peygamberden sonra hilafet makamma geçen El ıa Bekr, onun arzusunu
gerçekle ştirmekte gecikmedi ve yine Usame kumandas ındaki orduyu
Şam'a doğru yola çıkarch362. Ancak dahildeki baz ı olaylar ve bilhassa ridde hareketleri
fütilhat ın süratle geli şmesini engelliyordu. Bu sebeple Ebn Bekr'in
ilk i şi, dahilde süldinu Sağlar sa ğlamaz kuvvetlerini d ışarıya sevketmek oldu.
Ebn (Übeycle ibnu'l-Cerrah kumandas ında
(Anır ibnu'l-q ş kumandas
ında Filistin'e, Yezid İbn Ebi Sufyan kumandasmda D ımaşk'a, ŞurahM1
İbn Hasene kumandas ında Ürdün'e dört koldan ilerleyen bu kuvvetler363,
birbirlerine de yard ım ederek İslam devletinin hudutlarm ı kısa bir zaman,
içerisinde geni şlettiler. Hicretin 13 iineü senesi sonlar ında D ımaşk364,
17 inci senede ise Filistin, Ürdün, Safiye ve Lubnan dahil olmak üzere bütün
Şam ülkesi müslümanlar tarafından fethedildi. Bunu, Iran (Faris) a yap ılan
seferler takip etti. Ramahurrnuz, Sas, Tuster ayn ı sene içinde alind ı.365. 20 nci
senede. Mısır fetheclilerek 366 Şimali Afrika'ya yap ılacak seferlerin ilk ad ımı
360 Bkz. Tabert, Törk, II. 366. vd.
361 Aynı eser, II. 429.
362 Basan Basan, Ttırku'/- İslam, L 227.
363 Tabert, Tiiılh, IL 585, 591; Basan Ibrithtm Basan, I. 240.
364 Basan İ. Basan, Türü> u'l-isl ıiın, I. 245.
365 Tabert, Ttırk, III. 179.
366 Ayni eser, III. 195.
84