PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

seledeki ihtilafa i şaret olup 303, Egas İbn Kays' ın hikayesi bu görüşün doğluğuna
delâlet eder. Bu zat, irtidad eden kimselerdendi. Eb ıl Bekr es-S ıddl'a
esir olarak getirilmi ş ve onun eliyle İslâm'a dönmü ştü. Ebü Bekr de onun islam'a
tekrar giri şini kabul ederek k ız karde şiyle evlendirdi. Bundan sonra
hiç kimse onu sahabi olarak zikretmekten ve hadislerini musned ve di ğer eserhrde
nakletmekten geri kalmad ı'"".
2. Sahabenin dereceleri
Sahabinin yukar ıda verilen tariflerinden de anla şılıyor ki, Hazreti Peygamberden
bir hadis veya bir kelime rivayet eden, hattâ mevkiindeki yüceli ği
gözönünde tutularak onu k ısa bir süre için gören kimse dahi sahabeden sayilmaktadır.
Sahabilik, insana derece, mertebe ve yüksek şeref kazand ıran bir
s ıfatt ır. Kur'âm Kerimden 'laza olan ayetlerle ve Hazreti Peygamberden sad ır
olan hadislerle sahabenin faziletleri dile getirilmi ş ve bu neslin di ğer müslüman
nesillere üstünlüğü aç ıkça belirtilmi ştir 305. Ancak şunu da unutmamak
gerekir ki, her ne kadar yukar ıda verilen tariflerde, Hazreti Peygamberi k ısa
bir süre için gören kimselere de sahabi ismi verilmi ş olsa bile, onu görenler aras
ında diğerlerinden önce müslüman olanlar ve bütün ömürlerini onun yan ında
geçirenler vard ır; onunla birlikte gazvelere i ştirak edenler vard ır; onunla birlikte
Islam' ın yayılması, Allah isminin yüceltilmesi için çal ışanlar, mücadele
edenler vard ır; onunla birlikte mür şikler tarafından tehdit edilenler, i şkenceye
maruz kalanlar, ölümle kar şılaşanlar ve yurtlar ını, mallar ını, e ş ve çocuklarını
terkedip ba şka yerlere hicret etmek zorunda kalanlar vard ır; nihayet şehid
olanlar vard ır. Elbette bütün bunlar aras ında derece fark ı olması tabiidir ve
Hazreti Peygamberi yaln ız bir saat içinde görüp ondan i şittiği tek bir hadisi
rivayet eden sahabi ile, bütün ömrünü onun hizmetine vermi ş, yahut İslam
için onunla birlikte mücadele etmi ş, yahutta bu yolda şehid olmuş sahabi
aras ında bu derece ay ırımını yapmak gerekmektedir; k ısacas ı her sahabiyi
fazilet bak ımından bir ve ayn ı mertebede saymak mümkin de ğildir. Aynı
konuya temas eden İbn Hacer de şöyle demiştir: "Hazreti Peygamberle daima
303 Müslüman olarak Hazreti Peygamberi gördükten sonra irtidad eden ve sonra tekrar
müslüman olan kimselerin sahabi say ılıp sayılmayacaklar ı hakkındaki ihtilafa el-cIraki de i şaret
eder ve e ş-Şafici ile Ebü Hanife'den "irtidadm amelleri yoketti ğine" dair kesin hüküm ve
nass bulundu ğunu belirterek şöyle der: " Şüphesiz irtidad ilk sohbeti yokeder. Nitekim Kurra
İbn Meysere ve el-Egas İbn Kays, bu şekilde sahabi vasıfim yitirmiş olan kimselerdendir. Fakat
bir kimse, Hazreti Peygamberin hayat ında tekrar müslüman olursa, onun yine sahabi sayılmasmda
hiç bir mahzur yoktur". Teddbu'r-rıl4 s. 396.
304 Bkz. İbn Hacer, Nuljbetu'l-fiker şerhi (türkçe tercumesi: Talat Koçyi ğit), s. 75-76.
305 Bu konuda gelen âyet ve hadislere, a şağıda "sahabenin adaleti" ba şlıkh konuda i şaret
edilmiştir.
71