PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

izim Peygamberden ezberledi ğimiz gibi ezberleyin" diyerek" onun iste ğini
reddetmesi; keza hadis yazmay ı kerih gören İbn cAbhâs' ın93, ölümünden sonra
geriye bir yük kitap b ırakm ış olması, üzerinde ehemmiyetle durulmas ı gereken
haberlerdendir. Bunun gibi, Hazreti Peygamberin kitabete izin vermesinden
sonra, yalnız sahabe tabakas ında de ğil, daha sonraki tabakalarda bile hadis
yazmayı kötü görenlerin bulunmas ı dikkat çekicidir94. Fakat kitabete kar şı
oldukça yabanc ı kalmış bir kavınin kâfızas ı, zihinlere durgunluk verecek derecede
inki şaf ederse, o kavmin, kitabete al ıştıktan sonra bile h ıfza kuvvetle
itimad edece ğini, hattâ onu zaman zaman kitabetten üstün tutaca ğım kabul
etmek gerekir. Nitekim sahabeyi takip eden nesil içerisinde h ıfzını kolayla ş-
t ırmak için hadis yazan, h ıfzettikten sonra da yazd ıklarını imha eden kimseler
görürüz 95. Hattâ bunlar aras ında kitaplar ını imha ettikleri için pi şmanlık
duyanlar bile vard ır96. Hadis kitabetiyle ilgili bu farkl ı görü ş ve davram şların
elbette bir veya belki de bir çok sebebi vard ı ve kanaat ımızca hepsi de, hadisin
en iyi bir şekilde muhafaza edilmesine matuf bulunuyordu. İmam el-Evzâclnin
şu sözü, bu gerçe ği ortaya koymas ı bakımından zikre şâyandır: "Bu ilim
büyük bir şerefe sâhiptir. Ricalin lufz ında iken ağızdan ahn ır ve müzakere
edilirdi Ne zaman ki kitaba girdi, nuru kayboldu, ehil olmayanlar ın eline
düştü".
4. İlk yazılı hadisler
a. Hazreti Peygamberin diplomatik mektuplar ı
Hangi maksatla olursa olsun, Hazreti Peygamber taraf ından yaz ılan veya
yazd ırılan bir vesikar, hadisin kapsam ı içerisinde mütalâa etmek kadar
tabii bir şey olmamak gerekir. Nas ıl ki huzurunda i şlenen bir fiil veya söylenen
bir söz, onun tarafından tasvib gördüğü müddetçe takriri sunnetten sayılnu
ş ve hadis olarak rivayet edilmi ştir", onun imzas ını taşıyan bir mektubu
da, yaz ılı bir hadis vesikas ı olarak kabul etmemek için hiç bir sepeti yoktur.
Hazreti Peygamberin, Bizans İmpratoruna, Acem Kisrâ's ına veya mısırlı
Mukavlsış'a ve Habe ş Necâ şiye yazdığı mektuplar İslam tarihinde pek me ş-
92 Talsyid, s. 36; Zemmu'l-keleim, I. 115a.
93 Talcyid, s. 42. İbn cAblıtis'ul bir deve yükü kitap b ıraktığına dair gelen haberler için
bkz. İbn Sacel, Tabalsöt, V. 216; ez-Zehebi, Tiirllıu'l-Isltım, IV. 48; İbn Hacer, Telt5ib, MIII. 433.
94 Meselâ tâbnin tabakas ında hadis kitabetini kerih görenlerle ilgili haberler için bkz.
ebljatib, Takyld, s. 45-48.
95 Aynı eser, s. 58-60.
96 Aynı yer.
97 Ayn ı eser, s. 64.
98 Bu konuda daha geni ş bilgi için bkz. İbn Hacer, N ıthbetu'l-fiher şerhi, s. 72-75.
32