PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Senden i şittiğimiz hadis' ler, dedik. Hazreti Peygamber: Allah' ın Kitab ından
başka kitap m ı istiyorsunuz Sizden evvelki milletler Allah' ın Kitabı yanında
başka kitaplar yazd ıklar ı için dalâlete dü ştüler, dedi" 72 .
Kitabetle ilgili bu türlü yasak haberlerinin sahabe aras ında yayılmasından
sonra, hadis yazmak isteyen baz ı sahabiler, arkada şları tarafından durdurulmu
ş ve onlara Hazreti Peygamberin hadis yazma ğa izin vermediği hatırlatllnu
şt ır. Zeyd İbn Sabit'in, bu yasa ğı hatırlatarak Mucaviye'yi hadis
yazmaktan menetmesi, ayn ı konuda rivayet edilmi ş çe şitli haberlerden bir
örnek te şkil eder73 .
2. Yasak karar ının sebepleri
a. Yaz ı
Kaynaklarda hadis kitabetiyle ilgili bu yasa ğın sebepleri hakkında çeşitli
görüşler ileri sürülmü ş, bu konuda gelen haberlerle kitabete izin verildiğini
gösteren haberler ele al ınarak, aralar ı çe şitli yönlerden telif edilmeye
çalışılmıştır. Mesela İbn Kuteybe'ye göre hadis yazma yasa ğı, iyi yazı bilmeyenlere
mahsustur; çünkü bu devirde Arap yaz ısı henüz tam mananyle
gelişmiş değildir. Diğer taraftan, az yaz ı bilenlerin de hatadan salim olarak
yazacaklar ından emin olunamaz. Hazreti Peygamber bu gibi kimselere hadis
yazmayı yasaklam ıştır . Izinle ilgili hadisler ise iyi yaz ı bilenler içindir. Hazreti
Peygamber bu gibi kimselerin hadis yazmalar ına izin vermi ştir".
Fiihakika, islamiyetin ba şlangıcında Arap yaz ısı, İbn Kuteybe'nin de
belirttiği gibi, tam manas ıyle geli şmiş değildir. El-Belazurrnin, bu yaz ının
ç ıkışı ve geli şmesiyle ilgili olarak, Muhammed İbn Sacid el-Kelbi'den naklettiği
bir haberden anla şıldığına göre, Tayy kabilesine mensup üç şahıs Mekkede
toplanarak hatt ı vazetmi şler ve kelimeleri de Süryani kelimelere göre
düzenlemi şlerdir. El-Belazurrye göre bu, Arap yaz ıs ının ba şlangıcıdır ve şöyle
yayılnuşt ır: Enbâr ahalisinden baz ı kimseler, yaz ıyı vazeden bu üç ki şiden
öğrenmi şler, onlardan da Illreliler almışlard ır. Cendel vak'as ı kahramanlar ından
Ekeydir İbn (Abdil-Melik'in karde şi Bi şr İbn `Abdi'l-Melik Hire'de kaldığı
müddet zarfında yazıyı Iffirelilerden ö ğrenmiş, sonra da baz ı işleri dolayısıyle
Mekke'ye gitmi ştir. Mekke'de Sufyan İbn Umeyye ve EVI Kays İbn
`Abdi Menâf, Bişr'in yaz ı bildiğini görünce, kendilerine de ö ğretmesini istemişlerdir.
Bi şr, onlara harfleri ve kelimeleri ö ğretmi ştir. Daha sonra bu üç
şahıs (Bi şr, Sufyan ve Ebil Kays), ticaret maksad ıyle 'fa'if'e gelmi şlerdir.
72 Aynı eser, s. 33
73 Ay ın eser, s. 35.
74 nın luteylıe, Te'vilu s. 365.
27