PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

aşarmış ve bu eser, İslâm dünyas ında, Kur'ânı Kerimden sonra dinin and
kayna ğı olmak vasfını kazanm ıştır.
Kendisinden nakledilen haberlerden anla şıldığına göre el-Celmi cu'ş-Şalıftt'i,
toplam ı§ olduğu 600 bin hadis içinden titizlikle seçip ay ırdığı sabih hadislerden
meydana getirmi ştir. Yine kendisi, 100 bin sahib, 200 bin de ılletli
veya zay ıf hadisi hıfzetti ğini söylemektedir. El-Cvimi (u'ş-Şaftitete naklettiği
hadis say ısı ise, mutallak, mutâbi` şâhid ve mevkiif olanlar d ışında, mükerrerlerle
birlikte 7397 dir. Mdallak, mutâbic şâhid ve mevkiif olanlar da dâhil
edilirse, bu say ı, 9000 i bulmaktad ır. Bu rakkam, toplam ı§ olduğu 600 bin,
veya hıfzettiği 100 bin hadise nisbetle çok cüz'î bir miktara delâlet eder. Bu,
bize şu gerçe ği açık bir şekilde göstermektedir ki, el-Bubüri, baz ılarının iddiası
hilâfma, bütün sahib hadisleri kitab ında toplamay ı gaye edinmemi ştir ve
buna da lüzum görmemi ştir. Nitekim bu husus, bizzat kendisi taraf ından da
ifade edilmi ş ve "bu kitab ıma yaln ız sahib olan hadisleri ald ım ve uzamas ından
korktu ğum için de bir miktar sahibi kitab ın dışında bıraktım" demi ş -
tir.
El-Bubâri, sahib hadisleri toplayarak onlar ı fıkıh bâblarma göre tasnif
eden ilk hadisçilerden sayılır. Nitekim daha sonralar ı telif edilen usill kitaplarında
evvelu men ellefe fi' ş-şal4i'l-mucerred huve'l-Buheıri (mucerred sahih
konusunda ilk kitap telif eden kimse el-Bubürl"dir) ba şhğı alt ında bu konuya
ayrı bir yer verilmesi buna delâlet eder. Filvâki, biraz önce de i şaret etti ğimiz
gibi, el-Bubâıl, tedvin ve tasnifin alt ın çağın idrak etmi ş bir müelliftir ve
onun devrine gelinceye kadar bir çok hadis kitab ının tedvin ve tasnif edildiği
bilinmektedir. Bu musannafat ı, musanmflar ının isimleriyle birlikte ilk devirden
itibaren zikrettik. Fakat şunu unutmamak gerekir ki, el-Bu/V.1d devrine
kadar ~Ida getirilen eserler, sahili hadisleri oldu ğu kadar, hasen ve zay ıf
hadisleri, yahut mevkilf ve maktu haberleri de ihtiva ettikleri için, bunlara
mücerred sahib konusunda telif edilmi ş kitaplar olarak bakmak mümkin
olmuyordu. Her arzu eden kimse hadislerin esrar ına vakıf olmadıkça, bu eserlerden
gerekti ği şekilde istifade edemiyor, daha do ğrusu, sahil olan hadisleri
diğerlerinden ay ırdedebilecek bir imkân bulam ıyordu. Yahutta şeriate müteallık
her hangi bir konuda ihtiyac ı olan sahil hadisleri birarada göremiyordu.
Bu eserler, geli şi güzel s ıralanm ış hadislerin ezberlenmesini kolayla ştırmaktan,
veya rivayet esnas ında müracaat edebilmekten ba şka bir i şe yaramıyordu
Halbuki islânı'm çizdiği yoldan inhiraf etmi ş çe şitli firkalarm saçtığı
fesad tohumlar ının süratle filiz verme ğe ba şladığı, bidat ın alabildiğine
yayıldığı bir devirde, sahib hadislerden kolayca istifade edilmesini sa ğlayacak,
254