11.01.2015 Views

PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Emiru'l-mu'minin eliyle katletti ği kâfir, mü şrik, dal' Ahmed İbn Na şr'ın<br />

ba şıd ır. Kur'ân ın mahlöklyeti ve te şbihin nefyi hakkında deliller getirilerek<br />

tövbe etmesi ve hakka dönmesi istenmi ş, fakat inad ı yüzünden buna yana ş-<br />

mam ıştır. Onun cehenneme girmesini ve elim alubetine kavu şmas ını kolayla<br />

şt ıran Allah'a hamdolsun. Emirul-mu'minin bu mesele hakk ında ona sorduğu<br />

halde, o te şbihi ikrar etmi ş ve küfür ile konu şmuştur. Bu sebeple onun<br />

kanını ve lânetlenmesini helal k ılmışt ır" 857.<br />

El-Vasik' ın, Ahmed İbn Nasr'ı öldürdükten sonra yapt ığı i şten nedamet<br />

duyduğu ve hattâ kendisini buna te şvik eden mutezile şeyhlerinden İbn Ebi<br />

Du'ad' ı azaladığı söylenir 858. Gerçek olan şudur ki, mutezile imandan ile yukar<br />

ıda adlar ı verilen baz ı Abbasi halifeleri taraf ından halku'l-Kur'an yüzünden<br />

hadisçilerin ba şına açılan mihnet, arzu ettikleri netice yönünden ba şarıya<br />

ulaşmamış ; Halife el-Vasik tuttu ğu yoldan nâdim olsa da olmasa da, kendisinden<br />

sonra yerine geçen el-Mutevekkil (232-247), hilâfetinin ikinci senesinden<br />

itibaren bu devri tamamen kapam ıştır. Önce, Kur'ân hakk ındaki cidal ve<br />

münaka şaları yasaklamış, sonra da lıalku'l-Kur'ân inanc ıııın izhannı kesinlikle<br />

menetmi ştir 859. Ayn ı zamanda, Mu ş(ab ez-Zubeyri, İshak İbn Ebi<br />

İbrahim İbn `Abdillah el-Herevi, (Abdullah İbn Ebi Şeybe ve karde şi (Osman<br />

İbn Ebi Şeybe gibi baz ı hadisçileri toplayarak onlara hediyeler da ğıtmış,<br />

cami ve mescidlerde yeniden hadis rivayet etmelerini emretmi ştir860. Bu<br />

bakımdan, el-Mutevekkil devri sunnetin bidcata kar şı kesin zafer kazand ığı<br />

bir devir olarak bilinir. Bundan sonra mutezilenin y ıldızı art ık sönme ğe ba ş -<br />

lamış, baz ı halife ve hükümdarları zoraki gayretleriyle zaman zaman parladığı<br />

görülmüş olsa bile, bu parlakl ık onu kısa bir zaman sonra tamamiyle<br />

yok olmaktan kurtaramam ışt ır.<br />

d. Genel değerlendirme<br />

İkinci asr ın ilk yar ı sı ortalar ında zuhur eden ve giderek geli ştikten sonra,<br />

üçüncü asr ın yine ilk yar ısında tamamiyle kuvvetten dü şen mutezile ile, onun<br />

eliyle ortaya ç ıkan Kelâm ilmi hakkında özet halinde verme ğe çalıştığımız<br />

bilgi, bize şu gerçe ği göstermi ştir ki, mezheb, kurulu ş gayesi itibariyle hadisi<br />

ve hadisçileri hedef olarak seçmemi ş olsa bile, müdafaa etme ğe çalıştığı prensipler<br />

yönünden, hadis ve hadisçilerle ters dü şmüş ; bunun neticesinde, iki<br />

taraf aras ında ithamlara varan sert tart ışmalar ç ıkmış, hatta mezhep men-<br />

857 E-Tabert, VII. 326-330; es-Subkt, Telbakdtu' ş-Ş fictyye, I. 215; el-Yagplbi II. 589;<br />

el-Kamil, VII. 15.<br />

858 El-Ba ğelcli, el-Fark, s. 104.<br />

859 Es-Subld, TabaWıtu'ş-şrıfictyye, I. 215.<br />

860 ilınu'l:Cevzi, Mendk ılm'1-1-mdm Akmed, s. 357.<br />

229

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!