PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı
PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı
PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
larda mutezile imamlar ına a şırı derecede yak ınlık gösteren bir halife idi. Bu<br />
imamlardan bilhassa Sumame Ibnul-E şras, Ebu'l-Huzey1 el- (Allaf ve Bi şr<br />
İbn Gıyas' ın Halife üzerindeki tesirleri pek büyük olmu ştur 853. Nitekim Halife<br />
ile mutezile imamlar ı aras ındaki bu yakınlığın neticesinde, el-Me'mün,<br />
lıalkul-Kur'an inanc ını devletin resmi akidesi olarak ilan etmekten çekinmemi<br />
ş ; 218 senesinde Bizans seferine ç ıktığı bir s ırada, Ba ğelad'taki nâibi<br />
İshak İbn Ibrahim'e ilk mektubunu yazarak, Kur'ân ın mahlük oldu ğu görüşünde<br />
hadisçilerin ikrar ve itiraflar ını almas ını emretmiştir. Bunu takip<br />
eden ikinci mektubunda, hadisçilerden yedi ki şinin seçilip kendisine gönderilmesini<br />
istemi ş, bunların ikrarlar ın ı bizzat alaca ğını bildirmiştir. Naib, tan ınmış<br />
imamlardan Yahya İbn Ma`in (Ö. 233) ba şta olmak üzere, Tabaldıt müellifi<br />
İbn Sa`d (Ö. 230), Ahmed İbn İbrahim ed-Devraki (Ö. 246), Zuheyr İbn<br />
Harb (Ö. 234) ve di ğer üç ki şiyi Halifenin karargah ına göndermi ştir. 13a ğdadta<br />
iken naibin huzurunda lıalku'l-Kur'am ikrar etmeyen bu hadisçiler, Halifenin<br />
karargah ında ve ölüm tehdidi kar şısında ikrar etmek zorunda kalm ışlar<br />
ve Bağdad'z geri gönderilmi şlerdir.<br />
Halifenin üçüncü ve dürdüncü mektuplar ı, başka hadisçilerin ikrara davet<br />
edilmeleri, ikrar etmeyenlerin ikrarlar ının sa ğlanmas ı için Halifenin karargahına<br />
gönderilmeleri ile ilgili emirleri ihtiva ediyordu. Nâib bu emirler gereğince<br />
aralar ında Ahmed İbn Hanbel'in de bulunduğu bir çok hadisçiyi toplamış<br />
ve bunlara Halifenin mektuplar ını okuyarak halku'l-Kur'an ı ikrar etmelerini<br />
istemi ştir. Tehdit kar şısında bir çoklar ı ikrar etmi ş, Ahmed İbn Hanbel<br />
ve Muhammed İbn Nalı ikrar etmedikleri için zincire vurularak Tarsüs'a<br />
doğru yola ç ıkarılmışlard ır. Onlar yolda ikn Halifenin ölüm haberi gelmi ş ,<br />
bu arada me şakkate dayanamaya ıı Muhammed İbn Nalı da vefat etti ği için,<br />
Ahmed İbn Hanbel tek ba şına Ba ğdad'a geri getirilmi ştir.<br />
Halife el-Me'man'un ölümü, hadisçiler yönünden hiç bir rahatl ık sa ğlamann<br />
ş, aksine çok daha ac ı günlerin gelmesine sebep olmu ştur. Çünkü yerine<br />
geçen karde şi el-Mdta şım (218-227), el-Me'mfin'un vasiyetine uyarak balku'l<br />
Kur'an inanc ının telkini i şindeki faaliyetini devam ettirmi ştir. Her<br />
şeyden önce, Ba ğdad' ın büyük imam ı Ahmed İbn Hanbel'in ikrar ında büyük<br />
fayda mülâhaza eden yeni Halife, önce onu 14 ay gibi uzun bir süre hapis<br />
tuttuktan sonra saray ına getirtmi ş ve ikrar ını alma ğa çalışnu şt ır. Ancak Ahmed<br />
İbn Hanberin a ğz ından Kur'ân ın Kelâmu'llah oldu ğunu beyan eden<br />
söz dışında hiç bir cevap alamam ış, bayıhncaya ve vücüdunda yaralar aç ı-<br />
l ıncaya kadar k ırbaçlanmas ı da ikrar ın ı sa ğlamadığı için nihayet onu evine<br />
iade etmi ştir.<br />
853 E1-Bağd3c11, el-Fark beyne'l-firak, s. 104; İbn Keeir, el-Bidrıye, X. 275, 279.<br />
227
Change language