PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Kur'an]. Kerimin bir çok âyetlerinde, Allah Tacâlân ın konuşma s ıfat ına
i şaret edildi ği, baz ı peygamberlerle arada hiç bir vas ıta olmadan do ğrudan
doğruya konu ştuğu, onlara hitap etti ği, açık ve tereddüde yer vermeyecek bir
uslüb içinde görülür. Bu bak ımdan Allah Tacölö "Mutekellim" dir ve O'nun
bu s ıfatı, zötı ile birlikte ezelden beri mevcuttur; bir ba şka ifade ile kadimdir.
Kur'ân ı Kerim de O'nun kelâmından ba şka bir şey değildir. Mutezile kelâmc
ıları, bu görü şün aksine, Allah Ta'âlân ın diğer s ıfatlar ı gibi kelâm s ıfat ını
da reddetmi ş, ancak kelânu ihtiyaç ân ında bir cisim üzerinde yartt ığını, dolayısıyle
Kur'ân ın da yarat ılm ış olduğunu ileri sürmü şlerdir.
Aslında s ıfatlarm tactili ve Kur'amn mahlük oldu ğu görü şü İslam türihinde
ilk defa Cacd İbn Dirhem tarafından ortaya at ılmıştır. İkinci asr ın
başlarında, son Emevi halifesi Mervön İbn Muhammed (1227-132) in mürebii
olan Cacd, muhtemelen Şöm hristiyanlar ından ald ığı bu güşü, müslümanlar
aras ında yaymağa başlayınca, Şöni'dan tardedilmi ştir. Bundan sonra Kiife'ye
gelmiş ve orada kar şılaştığı Cehm İbn Şafvön (Ö. 128) a da ayn ı görü şü telkin
etmiştir. Ne var ki halk ın akidesini ifsad eden faaliyetleriyle dikkat ı çeken
Ca'd İbn Dirhem, Halife Hi şö ın İbn