PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

intikal etmemi ş olsa bile, tasnif faaliyetinin, islâm' ın çok erken bir devrinde
başladığını göstermek bak ımından büyük ehemmiyeti haizdir. Konumuzun
a ğırliğım hadis tarihi te şkil ettiğine göre, ikinci as ırda ortaya ç ıkan hadis
eserlerine ve müelliflerine i şaret etmek elbette ki faydal ı olacakt ır.
İkinci as ırda telif ve tasnif edilen hadis eserlerini ba şlıca be ş gurupta
toplamak mümkindir: a) Siyer ve ma ğazi kitaplar ı; b) Sunen kitaplar ı; c)
Câmi'ler; d) Musannaflar; e) Belirli bir konuya tahsis edilmi ş kitaplar.
a. Siyer ve mağazi kitapları
islâm'ın başlangıcından itibaren müslümanların, Hazreti Peygamberin
hadisine büyük ilgi duyduklar ı, onları sahifeler veya büyük hacimde kitaplar
halinde yaz ıp toplad ıkları mahımdur. Bu hadisler aras ında onun ibâdât, muamelât
ve ukubâta ait sözleri bulundu ğu gibi, ahlâkma, şemailine, Mekke ve
Medine hayat ına ve gazvelerine ait haberler de yer al ıyordu. Tedvin devri
ba şladığı zaman, baz ı müellifler, Hazreti Peygamberin dinle ilgili hadislerini
toplarken, baz ılar ı da, Mekke ve Medine'deki ya şayışı, Peygamberlikten önce
ve sonraki şahsi hayat ı, fiil ve davran ışları, ahlâkı, kısacas ı sireti ve gazveleri
ile ilgili haberleri de toplamay ı ihmal etmediler. Bu haberler, müslümanlar
ın alışık oldukları hadis görünümünde nakledildi ği için, daima onları
nakledenlerin isimlerini ihtiva eden birer isnad zincirine ba ğlanmış ve mevsükıyetleri
de, umumiyetle, bu isnadlarda yer alan nak ılcilerin güvenilir olup olmamaları
ile tesbit edilmi ştir
Hazreti Peygamberin siret ve ma ğazisine tahsis ve hadis usûlü ilminin
kaidelerine uygun bir şekilde tasnif edilen bu kitaplar, daha sonraki devirlerde
ortaya ç ıkacak olan büyük hacimdeki tarihi eserlerin ilk denemeleri
sayılabilir Nitekim bu eserlerde de rivayet usûlü terkedilmemi ş ve her tarihi
haber, hadislerde görüldüğü gibi, bir isnad zincirine ba ğlı olarak nakledilmiştir
Bu bak ımdan islâm'da tarih bilimi, hadis ilminin içinden ç ıkan
ve onun tenkid ve tevsik metodlarmdan yararlanarak geli şen bir bran ş olarak
görülür.
Siyer ve mağazi ile ilgili ilk kitaplar, birinci asrm sonlar ına doğru tasnif
edilmeğe başlamışt ır. Kaynaklardan ö ğrendiğimize göre, ilk Mağdzi tasnif
edenler, Medine'nin tan ınmış âlim ve fakihlerinden `URVA İBNU'Z-ZUBEYR
ibni'l-cAvvâm el-Esedi (O. 94) 7 B6, Ebü 'A= 'kırık İbn Şerâhil E Ş-ŞA