PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

kat Halife el-Velid İbn Yezid öldürülüp de (126) hazinelerinden Mervar ı ailesi
için ez-Zuhri'den yaz ılan filmin kitaplar halinde hayvan s ırt ında ta şındığını
görünce, ondan ö ğrendiklerimizin ne kadar az oldu ğunu anladık" sözüm,
ez-Zuhrl'nin bu sahadaki faaliyetinin büyüklü ğüne delâlet etti ği gibi, o devirde
ez-Zuhri'den ba şka her hangi bir hadisçi hakk ında da söylenmemi ştir.
3. Hadislerin tasnifi
Birinci hicri asr ın sonu ile ikinci hicri asr ın ba şı, hadis tedvininin ba şlang
ıc ı olarak kabul edilmekle beraber, as ıl hadis eserlerinin ortaya ç ıkışı, ikinci
asrın ilk yar ıs ından sonraki devreye rastlar. Ez-Zuhri'nin tedvin faaliyetiyle
ilgili olarak Salih İbn Keysan'dan naklen yukar ıda zikretti ğimiz haber hat
ırlanacak olursa, ez-Zuhri'nin Hazreti Peygamberden gelen sunen yan ında,
sunnetten oldu ğu görü şü ile sahabeden gelen haberleri de toplay ıp yazdığı
görülecektir. Hatta Ebu'z-Zinad'm ayn ı manda söylediği "biz, helal ve haramla
ilgili haberleri yazard ık. İbıı Şilıab ez-Zuhri ise i şittiği her şeyi yaz ıyordu"
sözü, ez-Zuhrrnin, Hazreti Peygamberin hadislerinden ba şka diğer bir
çok söz ve haberleri de toplad ığını göstermektedir. İşte bu durum, ez-Zuhri
ile ba şlayan tedvin faaliyetinin ilk devredeki genel görünü şünün bir yanını
te şkil eder. Bu görünü şün diğer yan ı ise, t ıpkı Hazreti Peygamberin hayatta
bulunduğu s ıralarda baz ı sahabilerin ondan i şittikleri baz ı sözleri, birbiri arkasına
yazd ıklar ı gibi, tedvin devrinin ba şlang ıcında da, toplanan haberlerin
aynı şekilde ve basit bir s ıra ile yaz ılm ış olmas ıd ır. Bu tarzda meydana getirilen
bir kitab ın, aran ılan bir hadisi içinde bulmak yönünden ne kadar güç ve
kullanışsız olduğu kolayca anla şıl ır. İşte bu güçlük, tedvin devrinin ba şlang
ıc ından çok k ısa bir zaman sonra hadisçiler taraf ından da farkedilmi ş ; gerek
mümkin olduğu kadar Hazreti Peygamberin hadislerini toplayan kitaplar
meydana getirmek ve gerekse bu kitaplar ın daha kolay bir şekilde kullan ılmalar
ını sağlamak için, hadislerin geli şi güzel s ıralanmas ı yerine konular ına
göre tertib ve tasnif olunmas ı cihetine gidilmi ştir. Bu suretle meydana getirilen
kitaplarda her hadis konusu ile ilgili bölümde yer al ıyor ve mesela salâtla
ilgili olanını salât, yahut zekatla ilgili olan ını da zeka -t bölümünde aray ıp
bulmak kolayla şt ır ılmış oluyordu. "Mu şannaf" denilen bu çe şit eserler yanında,
hadisleri sahabi ravilerinin isimleri alt ında biraraya getiren bir ba şka tasnif
şekli daha vard ı ve bu kitaplara da "musned" ad ı verilmi şti. Ancak musned
eserlerin ç ıkışı, musannaf denilen di ğer eserlerden çok k ısa bir zaman sonraya
rastlar.
781 Ebil INdaym, Ijılye, III. 361; bn Ke şir, ve'n-niltitye, IX. 344; e-Zehebt,
Tc-trihu'l-islCım, V. 141.
205