PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

fasik olanlar ın haberiyle huccet kaim olmaz. Dört ki şinin altındakilerin haberi
hiç bir hüküm ifade etmez. Dördün üstünde ve yirmiye kadar olan ki şilerin
haberiyle filmin vukuu muhtemeldir; fakat bazan da bu ilim vukubulmaz.
Bununla beraber haberi yirmi ki şi rivayet eder, aralar ında da cennet
dilinden birisi bulunursa, bu haber mutlak surette ilim ifade eder.
El-Bağdadi, Ebu'l-Huzeyl'in haberler hakk ındaki bu görü şünü naklettikten
sonra, şu açıklamay ı yapmak lüzumunu hissetmi ştir: Ebu'l-Huzeyl'in,
aralar ında cennet ehlinden birisinin bulundu ğu yirmi kişinin haberinin huccet
olaca ğı yolundaki iddias ı , Şer'i ahkâmla ilgili haberleri faydas ız hale getirmek
gayesini güder; çünkü o, aralar ında bulunmas ını şart ko ştuğu cennet
dilinden birisi ile, itizal, kader, ve Allah' ın makdürat ım yok etmek hususunda
kendi bidatına mensup olan kimseyi kasdetmektedir. Çünkü bu görü şte
olmayan kimse, onun itikad ınca, mü'min olmad ığı gibi cennet ehlinden de
de ğildir. Ebu'l-Huzeyrden önce hiç kimse böyle bir bidat ı, yani yirmi ki şinin
rivayeti şartını ileri sürmemi ştir75°.
Görüldüğü gibi Ebu'l-Huzeyl, Hazreti Peygamberden dine müteall ık
bir hadisin huccet olarak kullandabilmesi için, onun en az yirmi ki şi tarafından
rivayet edilmesini ve bu yirmi ki şi aras ında bir veya daha fazla mutezili görü ş-
lü kimsenin bulunmas ın ı şart ko şmuştur. Bu şart ı ihtiva etmeyen bir hadis,
onun nazar ında makbul de ğildir. E ğer el-Bubari, Muslim ve di ğer tanınmış
hadis imamlarnun, mezheblerinin da'ili ğini yapan bid'at ehlinden ve dolay ı-
sıyle mutazile görü şünde olanlardan hadis nakletmedikleri gözönünde bulundurulursa,
bugün elimize bulunan bütün hadis kitaplar ının ihtiva ettikleri
hadisleri Ebu'l-Huzeyl'in şartına uymad ığı için bir kalemde çizip atmak
gerekmektedir. Çünkü bu hadisleri rivayet edenler aras ında, Ebu'l-Huzeyre
göre cennet ehlinden olan tek bir mutezili yoktur.
d. Na iiiimiyye fırkast
Ebu'l-Huzeyl'in kız karde şinin oğlu olan ve en-NaZiam ad ıyle tan ınan
Ebü İshak Ilin Seyyar (Ö. 231), kendi görü şüne bağlı olan mutezililerle NaZ-
Zamiyye fırkas ını meydana getirmi ştir. Basra'da ya şayan en-Naiiam, daha
çocuklu ğundan itibaren seneviyye ve semeniyye dinlerine mensup baz ı kimselerle
temas etmi ş, daha sonralar ı felsefe ile me şgul olarak bu sahada kendine
has baz ı görüşler ileri sürmü ştür751 . Devamlı olarak zınd ıklarla temas ı,
Islam' ın aslına ve fer'ine müteall ık bir çok meselede tahrib edici bir görü şü
benimsemesine vesile olmu ştur. Mesela Kur'ân ı Kerimin i'caz ını reddetmiş,
750 Aynı eser, s. 77.
751 Aynı eser, s. 79.
197