PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

kasem ederim ki, içinizden biri veya bir kimse, cehennem ehlinin amelini i ş -
ler; öyle ki cehenneme girmesine bir kulaçhk mesafe kal ır; fakat kitap (kader)
öne geçer ve o kimse cennet ehline yara şır bir i ş i şleyerek cennete girer. Bir
başkas ı cennet ehlinin i şini i şler; cennete girmesine bir iki kulaçl ık mesafe
kalır; fakat kitap öne geçer ve o kimse cehennem ehline yara şır bir i ş işleyerek
cehenne ırıe girer" 746 hadisini i şittiği zaman şöyle demi ştir: "E ğer bu
hadisi (onun ravilerinden olan) el-A (me ş söylerken i şitseydim ona yalanc ı olduğunu
söylerdim. Zeyd İbn Vehb söylerken i şitseydim cevap vermezdim.
(Abdullah İbn Mes(fid söylerken i şitseydim kabul etmezdim. Peygamber
söylerken i şitseydim reddederdim. Allah böyle söyleseydi O'na da derdim
ki: Sen bu esas üzere bizden misak almadm” 747 .
Bu haber, bir kaderiyye imam,' olan (Amr İbn `Ubeyd'in, kaderi isbat
eden ve Hazreti Peygamberden bir çok sahabi taraf ından rivayct edilen748
sahih bir hadisi, inanc
ına aykır ı düştüğü için hangi yollarla reddeti ğini aç ık
bir şekilde göstermektedir.
c. Huzeliyye f ırkası
Ebu'l-Huzey1 Muhammed İbnu'l-Huzey1 el- (Allâf (Ö. 227 veya 235) a
nisbetle onun görü şünde olan mutezileye Huzeliyye ad ı verilmiştir. Mutezile
Va şıl İbn (Ata' ve (Anar ibn. `Ubeyd ile tarih sahnesine ç ıkmış olmakla beraber,
sistemli bir mezheb olma hüviyetini Ebu'l-Huzey1 sayesinde kazanm ış -
tır. İslâm'a ayk ır ı bir çok görü şleri yüzünden şiddetli hücumlara maruz kaldığı
gibi, tekfir de edilmi ştir. Hattâ onu tekfir edenler aras ında kendi mezhebine
mensup olan imamlar bile vard ır. El-BağelüdPnirı bildirdiğine göre 749, el-
Murdar ad ıyle maruf me şhur mutezile imam ı, Ebu'l-Huzeyl'in fezayih ı ve
kendine has dalâletleri sebebiyle tekfiri hakk ında büyük bir kitap telif etmiştir.
Keza me şhur mutezili el-Cubba'I'nin de Ebu'l-HuzeyPe reddiye mahiyetinde
ve onu tekfir eden bir kitab ı vard ır.
Eb ıl Manşiir el-Ba ğdadl, Ebu'l-Huzeyl'in alt ınc ı fezayih ı olarak bize
şu bilgiyi vermi ştir: Ebu'l-Huzeyl'e göre Peygamberler ve di ğerleri hakk ında,
art ık havastan uzak kalmış şeylerin ahbar yolu ile bilinmesi, aralar ında cennet
ehlinden bir veya daha fazla kimselerin bulunmas ı şart ı ile en az yirmi ki şi
ile mümkin olur. Aralar ında cennet ehlinden birisi bulunmad ıkça, yalan üzerinde
birle şmeleri mümkin olmayan tavatür say ıs ına baliğ olsalar bile, kafir
746 Iladis için bkz. el-Buhürt, Şahiti, VII. 210; Muslim, Şahiti, IV. 2038.
747 EI-Iiatib'in bu haberi için bkz. rıirflıu Bagdiid, XII. 172.
748 İbn Hacer, FetI3,u'/-bari, XI. 384.
749 Bkz. el-Fark beyne'l-firalf, s. 73.
196