PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

gerçekte, onlara bir kurtulu ş yolu sağlayamanu şsa, bu elbette, Allah' ın doğrulara
yard ımı ve as ıl hadisçilerin onlar ın oyunlarını bozmalar ı sayesinde
olmuştur.
Hadisin kısaca i şaret etti ğimiz bu üstün de ğeri müslümanlar aras ında
yaygın bir şekilde kabul edilmi ş olmakla beraber, ikinci as ırda hadise kar şı
yeni bir cereyan ın başlat ıld ığı anla şılmaktadır. Bu cereyan kısmen veya tamamen,
hadisin İslam te şriindeki asliyyetini inkâr esas ına dayanmış ; bu suretle
hadis, yalanc ıların uydurduklar ı sözlerle onu ifsad etme ğe çalışanların
yanında, bir de inkarc ılarm tasallutuna maruz kalm ışt ır.
Hadisi kısmen veya tamamen inkâr edenleri, bize, e ş - Şafi`i haber vermek-,
tedir. Hadisin yilmaz müdafilerinden biri olan bu büyük imam, el-Umm adlı
eserinde üç taifeden bahsetmi ş ve bunlarla yapt ığı münaka şaları özetlemi ş-
tir736. E ş - Şafi(rnin verdi ği bilgiye göre, bu üç taifeden biri, Kur'ân ın hadise
muhtaç olmad ığı ve esasen hadis ravilerinin, hata, unutkanl ık ve yalandan
sâlim bulunmad ıkları cihetle, hadisin İslam teşriinin as ıllarından biri olamayacağı
görü şünü ileri sürerek onu tamamen inkâr etmi ştir. Di ğer bir taife, hadisin
Kur'âna zâid bir hüküm getiremiyece ğini ve ancak onu beyan edebilece
ğini ve dolayısiyle Kur'anda as ıllar ı bulunan ve beyan mahiyetinde vârid
olan hadislerin al ınabilece ğini ileri sürerek onlar ı kısmen reddetmi ştir. Üçüncü
taife ise, râvileri adalet ve zabt yönünden ne derece güvenilir olurlarsa
olsunlar, âhâd yolla gelen hadislere itimad edilmeyece ğini, bu sebeple yaln ız
mutevatir olan hadislerin alınabilece ğini iddia ve dolay ısiyle hadislerin tamam
ına yakın bir kısm ını inkâr etmi ştir.
E ş - Şafi`i, hadisleri tamamen reddeden tâifeden bahsederken şöyle der:
"Ashab ının mezhebine göre ilim ehline mensup birisi bana dedi ki: Sen bir
Arabs ın. Kur'an senin mensup oldu ğun milletin dili ile nazil oldu. Sen Kur'an ı
iyi bilirsin. Bu kitapta Allah' ın inzal ettiği farzlar vard ır. Birisi bunlardan
şüphe etse, yahut Kur'ânda iltibasa dü şse, onu hemen tövbeye davet edersin;
tövbe etmese öldürürsün. Allah Ta'ala Kur'an hakk ında "onu her şeyi beyan
için indirdik" buyurur. Allah' ın farz kıldığı bir şey hakk ında, senin, yahut
bir ba şkas ının, bir defa bu farz ammd ır; bir ba şka defa da hast ır, yahut bir
defa o şeydeki emir farzd ır, bir ba şka defa da delâlettir, demeniz nas ıl caiz
olur Aralar ında böyle ayırımlar yapt ığın pek çok şey vard ır Elinde bir, iki,
yahut, üç hadis var; birisinden rivayet ediyorsun; o bir ba şkas ından, o da bir
başkas ından; böylece isnad ı Hazreti Peygambere kadar ula şıyor Bununla
beraber sen ve senin mezhebinde olanlar, kar şıla şt ığımz, hatta s ıdk ve hafıza
yönünden ba şkalar ının üstünde tuttu ğunuz kimselerden hiç birini, yine de
736 Bkz. VII. 250.
190