PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

hangilerinin yaln ız amell hangilerinin de hem ameli hem itikadi sahalarda
huccet olma ğa sâlih bulunduklar ı hususunda daha sonraki devirlerde şiddetini
art ıran münaka şaların bir neticesi oldu ğuna kolayca hükmedilebilir. Filhakika
sonralar ı ortaya ç ıkan ve haber-i ahad ın itikadi konularda huccet
olarak kabul edilemiyece ği görüşüne meyleden baz ı kanaatlara ra ğmen, habir
azab ı, munker nekir, havz, şefaat, muvahhıdlerin bir müddet sonra cehennem
ate şinden kurtar ılmaları ve ru'yetu'llah gibi itikadi konular, ehl-i
sunnet mezheblerinin iman edilmesi gereken akaid konular ı içinde yer alm ış -
t ır ki, bu konular ın hepsi de âhâd yolla gelmi ş hadislerden al ınmıştır.
2. Hadislerin değeri üzerinde münaka şalar
İmamet ve hilâfet meselesinin müslümanlar aras ında sebep olduğu anlaşmazlık,
oldukça erken bir devirden itibaren silahl ı çatışmaya dönü şmüş ,
bu çat ışma ise, daha önce de aç ıklad ığımız gibi, kendi görü şlerinde hakl ı olduklarını
iddia eden ve bu görü şlerini dini nasslarla teyid etme ğe çalışan birbirine
düşman fırkaların doğmasına yol açm ışt ır. Dini nassa dayanma ihtiyac
ı, bazan kendisini o kadar şiddetle hissettirmi ştir ki, bu fırkalar, nass bulamad
ıklar ı zaman onlar ı düzmek veya uydurmak zorunde kalm ışlar ve çok
iyi bildiğimiz gibi, mevzû hadisler böyle bir faaliyetin neticesi olarak birden
bire ortaya ç ıkmış ve kısa zaman içinde say ılar ı bir hayli kabarm ıştır.
Hadisin Islam dinindeki yeri ve de ğeri malûmdur. Kur'ân ı Kerimden
sonra te şriirı ikinci kaynağı oluşu, kitabımız ın baştaraflar ında da i şaret ettiğimiz
gibi, muhtelif Kur'ân âyetleriyle kat' ıyyet kazanmıştır. Onun bu değerini
isbat etmek için ba şka delillere elbette ihtiyaç yoktur. Nitekim ikinci
as ırdan itibaren ortaya ç ıkmağa ba şlayan fıkıh mezheblerinin te şekkülünde
hadislerin oynad ığı rol de bunun bir ba şka delilidir. Fakat mevzû hadiskrin
zuhurundan ve geni ş çapta yay ılmas ından istihrac edebilece ğimiz bir de ğer
hükmü daha vardır ki, biz bunu, garib kar şılanmaması gereken bir espri içinde
belirtmek istiyoruz. Bu da hadisin de ğerine paralel olarak hadis vazcnun
gelişmiş olmasıyle ilgilidir. Gerçekten, bir şey ne kadar değerli ise, ona sahip
olma arzusu da o kadar şiddetli olur. E ğer bu kaideyi, imamet ve hilafet kavgalarının
ortaya ç ıkardığı fırkalar ın dini bir nass olarak hadise duyduklar ı
ihtiyaç yönünden ele alacak olursak, diyebiliriz ki, e ğer hadis müslümanlar
aras ında bu derece kesin bir de ğer ifade etmemi ş olsaydı, ne bu fırkalar hadis
vaz(ma nuıkabil Islam' ın kebireden sayd ık.' yalanc ılığı yüldenmek lüzûmunu
hissederlerdi; ne de onlar ın dışmdakiler kendi gayeleri için ayn ı gabaveti
işlerlerdi. Oysa ki onlar, hadis vazc ını yegane kurtar ıcı bir çare olarak görmü ş-
ler ve her şeye ra ğmen bu i şi gerçelde ştirmi şlerdir. Bu da, hadisin şüphe götürmez
üstünlü ğünü gösteren bir delildir. Maamafih vazettikleri hadisler,
189