PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı
PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı
PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
muhacirön ile ansardan bir çok kimse onunla beraberlik. Ondan nakletti ğiniz<br />
bu haberler nas ıl bizim meçhulümüz kald ı da siz ö ğrendiniz Her ikiniz<br />
de rivayet etti ğiniz haberde teksiniz. Onlar ı sizlerden ba şka rivayet eden<br />
olmad ı. Yanılmanız veya unutman ız mümkindir" diyebilirdi. Fakat bunlar ı<br />
söylememi ş ve kad ının kocasının diyetine vâris k ılmması ile düşük cenin hakkında<br />
kendi görü şünü terkederek rivayet edilen bu haberlere tabi olmu ştur.<br />
(Omer'in dü şük cenin hakkındaki görü şü, e ğer cenin canl ı düşerse diyeti yüz<br />
deve, idi; ölü düşerse hiç bir şey laz ım gelmez, diyordu. Allah, elçisi dili ile<br />
dilede ği şeye mahlakat ın ibadet ve ittibanu zaruri k ılar. Hiç kimse, Hazreti<br />
Peygamberden gelen bir haber için kendi görü şüne dayanarak niçin ve nas ıl<br />
suallerini s ıralama ğa ve sözüne güvendi ği kimsenin haberini -bu haber yaln ız<br />
bir ki şi tarafından rivayet edilmi ş olsa bile- reddetme ğe mezün de ğildir"735.<br />
E ş-Saficrnin, haber-i vah ıdin huccet olarak tesbitinde ileri sürdü ğü delilleri<br />
daha da ço ğaltmak mümkindir. Bu delillerin hepsi, onun, haber-i vahıdi<br />
tek bir ki şinin haberi olarak anlad ığını gösterir. Nitekim bu husus, k ıblenin<br />
tahvili ile ilgili haber hakk ında e ş-Saficruin "e ğer haber-i vah ıdle huccet<br />
sabit olmasa idi, Hazreti Peygamber onlara şöyle derdi: Siz bir k ıbleye yönelmi<br />
ştiniz. Benden bizzat i şitmedikçe, yahut âmmenin, yahutta bir ki şiden<br />
fazla kimselerin getirecekleri haberle sizin için huccet kaim olmad ıkça bu<br />
kıbleyi terketmemeniz gerekirdi" meâlindeki sözlerinde aç ıkça görülmektedir.<br />
Eş-Safi% bu sözde, haber-i valud yan ında haber-i amme dedi ği mutevatir<br />
haberle, bir ki şiden fazla kimselerin naklettikleri haberi de zikretmi ş ve bir<br />
ki şinin haberiyle huccetin sâbit oldu ğu, bunun için haber-i ammenin veya<br />
bir ki şiden fazla kimselerin haberinin şart olmadığı görüşünü savunmuştur.<br />
E ş-Safi(rnin haber-i vah ıd hakkındaki bu görü şü, birbirinden çok az<br />
fasılalarla vefat etmi ş olan diğer mezheb ima ınlarm ın da görü şleridir; yani<br />
hepsi de haber-i valudi huccet olarak kabul etmi şler ve mezheblerinin tesisinde<br />
bu haberleri kullanm ışlard ır. Ancak yukar ıda da i şaret etti ğimiz gibi,<br />
haber-i vah ıdle huccet, râvinin adalet ve zabt ı gibi baz ı şartlar ın vüc ıldu ile<br />
sabit olur. Bu konuda, elbette ki, her imanun kendine hâs baz ı şartlar ı vardır<br />
ve bu şartlar biraraya gelmedikçe haberin kabulü mümkin olmaz. Bu<br />
bakımdan bir imamın kabul etti ği haber, diğer bir imam tarafından kabul<br />
edilmemi ş ise, bu, hiç şüphesiz şarta müteall ık ihtilâflar yüzündendir.<br />
İkinci hicri as ırda haber-i valudle ilgili genel kanaat bu olunca, haberlerin<br />
mutevatir, me şhur, aziz ve garib olarak çe şitli kısımlarda mütalaa edilmelerinin,<br />
bunlardan hangilerinin ılm-i yakin veya zan ifade ettikleri, yahut<br />
735 Bkz. (Kitabui-Umnfun VII. cildinde), VII. 20-21; keza bkz.<br />
a. 429 (1 No. lu dipnot).<br />
188
Change language