PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

cOmer İbn (Abdi'l- (Aziz'in emriyle hadisleri ilk tedvin eden bir kimse olarak
da tan ınmıştır. İb ıl Sihab ez-Zuhri, hicretin 124 üncü senesinde vefat etmi ş -
t h.713 .
İş te Muhammed İbn Sirin ile ayn ı devirde ya şamış olan bu me şhur hadis
imam ı, Malik İbn Enes'in aç ıklad ığına göre, hadis rivayetinde isnad ı ilk
kullanan kimsedir74. Burada şimu hemen belirtmek gerekir ki, isnad ın ilk
defa ez-Zuhri taraf ından kullanıld ığının söylermi ş olmas ı, her halde onun bu
konuda gösterdi ği şiddetli titizlikten kinaye olsa gerekir; yoksa evveliyetin
ona atfedilmesinden, ez-Zuhri'ye kadar isnad ın Araplar aras ında bilinmedi ği
manasın ı çıkarmamak laz ımdır. Zira ez-ZuhrI'den önce sahabe de, hadisi
biribirlerinden ald ıkları veya Hazreti Peygamberden i şittikleri zaman onu
kimden ald ıklarını belirtiyorlard ı. Fakat o zamanlar aralar ında yalan câri
olmadığı için bu konuda fazla titizlik göstermiyorlard ı. Nitekim Bu şeyr eltAdevl,
İbn (Abbs'a gelipte kile Rasülu'llah (s.a.s.) diye hadis rivayet etme
ğe başlay ınca, İbn `Abbas onu dinlememi şti de Buşeyr, ne oluyor ki, ben
sana Rasidu'llalitan hadis söylüyorum da sen dinlemiyorsun deyince İbn
`Abbas ona şu cevab ı vermi şti: "Bizler bir kere (yalanc ılığın zuhur etmesinden
önce) bir kimseyi, Rasâlullah buyurdu ki, derken duyduk mu gözlerimizi
süratle ona çevirir ve kulaklar ımız ı ona verir dinlerdik. İnsanlar sacb (h ırçın)
ve zeki' (uysal) deveye bindikleri (yani medh ve zemm edilen her mesle ğe
yöneldikleri) zaman art ık tanıdığımız şeylerden ba şkas ını almaz olduk" 7".
Ez-ZuhrPnin isnad tatbiki üzerinde gösterdi ği titizliği, isnad ı ihmal eden
kimseleri ikaz etmesinden anlamak mümkindir: Medine'de İshak İbn cAbdillah,
ez-ZuhrPnin meclisinde oturmu ş "Rastilullah (s.a.s.) buyurdu ki"
diyerek hadis rivayet etme ğe ba şlamışt ı. Ez-Zuhri onu hemen durdurmu ş
ve "sana ne oluyor Allah seni katletsin, yâ İbn Ebi Ferve! Allah'a kar şı bu
cür'etin nedir Hadisini isnad et! Bize ipi ve halkas ı olmayan hadisleri rivayet
ediyorsun" diyerek azarlam ışt ır 716 . Ez-Zuhri'nin, bu çe şit ihtar ve ikazlar
ı, isnad zikretmeden hadis nakleden herkese yöneltti ği anlaşılmaktad ır.
El-Velid İbn Muhammed aynı konuda şöyle der: "Ez-Zuhri ile birlikte Ebü
Hazim'e uğramıştık. Hazreti Peygamber şöyle buyurdu, diyerek hadis nakletme
ğe ba şlayınca, ez-Zuhri ona şöyle dedi: Ne o, ipi ve halkas ı olmayan
hadisler görüyorum" 7.
713 Ez-Zuhri'nin tereemesi hakk ında daha geni ş bilgi için bkz. Talüt Koçyi ğit, İbn Şiheb
ez-Zuhrt (D5hiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: XXI, s. 51-74)
714 İbn Ebi ve't-tddtl, IV. 1, 74.
715 Muslim, Şabilı (mukaddime), I. 13.
716 El-Hakim Ebü `Abdillah, Mdrifet cutümi'l-hadis, s. 6; Ebü Ndaym, ljtlye, III. 365.
717 Ebü Ndaym, fidye, III. 365; İbn Ke şir, el-Bidiiye, IX. 345.
179