PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Yine Halife el-Mehdi ile ilgili bir ba şka hikaye, G ıyas İbn. İbrahim en-
Natıacii ad ındaki bir ravinin, ayn ı gaye ile Halifenin huzurunda nas ıl hadis
uydurma ğa te şebbüs ettiğini gösterir. Anlat ıldığına göre, Halife el-Mehdi,
güvercin beslemekten ve onlar ı bir takım müsabakalara sokmaktan ho şlanan
bir kimsedir; fakat İslam dini yönünden böyle bir tutkunun baz ı mesuliyetler
getirece ği endi şesini de içinden atamamaktad ır. İşte bu endi şenin
Halifeyi daima rahats ız ettiğini her nas ılsa farkeden Gıyas İbn İbrahim, onun
huzurunda ve güvercinlerle me şgul olduğu bir s ırada isnadiyle şu hadisi rivayet
etmi ştir: "Müsabakalar, yaln ız pençeli, t ırnakl ı veya kanatl ı hayvanlarla
yap ılır". Aslında bu hadis, "müsabakalar, yaln ız pençeli veya t ırnaklı
hayvanlarla yap ılır" şekliyle sahih olan bir hadistir" 9; yani, güvercin gibi
kanath hayvanlar ın da müsabakalar için yeti ştirilebilece ğine delâlet edecek
"yahut kanath" ibaresini ihtiva etmemektedir. Fakat G ıyas İbn Ibrahim,
Halifenin gözüne girmek ve muhtemelen hediye almak için -"yahut kanadı"
ibaresini uydurup sahih bir hadisin sonuna eklemekten çekinmemi ştir. Nitekim
Halife el-Mehdi de, onun bu açıkgözlülüğünü farketmekte gecikmemi ş
ve Gıya ş'a "görüyorum ki kafan, Hazreti Peygambere yalan isnad eden , bir
kezzCıbın kafas ı" diyerek onu kovalam ış ve bir hadisin tabxifine sebep olan
güverci ıılerini de kestirmi ştir69°.
Ani kızgınlık hallerinde, buna sebep olan şeyleri kötülemek ve süküna
kavuşmak için hadis uydurarıların da bulunmas ı, hadis vaz< ımn ilgi çekici
ayrı bir tarafını gösterir. Okulunda ö ğretmeni tarafından dövüldüğü için
a ğlayarak eve gelen ve babas ına hocasını şikayette bulunan bir çocu ğun hikayesi,
bunun güzel bir örne ğini te şkil eder. Çocuk, babas ı Sacd İbn Tarife
hocas ı tarafından dövüldüğünü söyleyince, gazaba gelen Sacd "vallahi, onlar ı
rezil ederim" demi ş ve hemen orac ıkta İbn (Abbas'a varan bir isnadla şu hadisi
uydurmuştur: "Çocuklar ımz ın hocalar ı, sizin en şer olanlar ınızd ır" 691 .
Hicretin ikinci asr ında, yukarıdan beri örnekleriyle birlikte çe şitli sebeplerini
zikretti ğimiz hadis vazcı, Islam' ın ikinci te şrici kayna ğı olan Sunnet
için, ortaya ç ıkabilecek tehlikelerin en büyü ğü olmuştur. Bununla beraber,
gerçek hadisçiler, hadis vazc ının daha ba şlangıcından itibaren bu tenlikeyi
689 Bkz. Ebü 135vıld, IL 28; et-Tir ınizi, IV. 205; en-Nesn, VI. 226-227; İbn M5ce, II.
205-206.
690 İbnu'l-Cevzi, I. 42; es-Suyüti, el-Le'itli'l-maşnrıca, II. 470; Tedribu'r-riid, s. 187; Ahmed
M. Şakir, s. 94. GlyEıs İbn İbrahim en-Nalıacrnin kezz5b ve hadis vazeden
bir kimse olduğunu söyleyen hadis imandarm ın görüşleri hakk ında bkz. ez-Zehebi, Miztın, III.
337.
691 Ib ınfl-Cevzi, I. 42; es-Suyr4i, el-LeY ıli'l-maşnii`a, II. 470. Sacd İbn Taririn yalanc ı
ve dilediği anda hadis uyduran bir kimse oldu ğu hakkında daha geni ş bilgi için bkz. ez-Zehebi,
Mizün, II. 122-124.
166