PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

şihab ez-ZuhrT Hazreti Peygamberden size bu hadisi rivayet ediyor" demi ş -
tirs ıı .
GOldziher, yaln ız şi`a tarihçisi el-Yackabi tarafından verilen bu haberi
ele alarak, hiç bir tenkide tâbi tutmadan, haberde zikri geçen hadisin, Halife
cAbdu'l-Melik'in emriyle ez-Zuhri taraf ından uydurulduğunu ileri sürmü ş-
tür; çünkü Goldziher'e göre Kudüs'te de hacc farizasm ın ifa edilebilece ğine
halkı inand ırmak için Halifenin böyle bir hadise ihtiyac ı vard ır. Her ne kadar
bu hikayeyi anlatan el-Ydkabi, hadisin ez-Zului taraf ından uyduruldu ğuna
dair her hangi bir söz söylememi ş ise de, Goldziher, böyle bir iftiray ı da ortaya
atmaktan çekinmemi ş ve bu suretle, hadisler hakk ındaki görüşünü, kendi
kafas ında imal ettiği bir yalanlar zincirine ba ğlamak zorunda kalm ışt ır. Asl
ında, islam'daki ibadetin ve ibadet yerlerinin kudsiyyeti üzerinde biraz durmak
lüzumunu hissetseydi, veya kafas ında İslam aleyhine oyunlar düzmek
yerine biraz tarafs ız bir ilim adam ı hüviyetine sahip bulunsayd ı, zühd, takva
ve ibadetle şöhret kazanm ış olan Halife cAbdu'l-Melik 612in Kdbe'den ba şka
bir yeri hacc mahalli olarak ilan etmiyece ğini bilir, bir Emevi Halifesi
hakkında bu çe şit haberlere yer veren el-Ya`kabi'ye de bir şi`a tarihçisi
olması dolayısiyle tam bir güvenle bağlanmazd ı .
Diğer taraftan Goldziher, üç mescidle ilgili olarak ez-Zuhri taraf ından
rivayet edilen hadisi tetkik etmek lüzamunu da hissetmemi ş, yahutta onun
Hazreti Peygamberden de ği şik isnadlarla rivayet edildi ğini613 bilmezlikten
gelmi ştir. Aslında Hazreti Peygamber bu hadisiyle üç mescidin kudsiyyetine
i şaretle oralarda yap ılacak ibadetlerin di ğer mescidlerde yap ılacak ibadetlerden
üstün olduğunu belirtmek istemi ş, fakat Ka`be d ışında diğer iki mescidde
de hacc farizasm ın ifa edilebilece ğini kasdetmemi ştir. Nitekim bir ba şka
hadisinde de şöyle buyurmu ştur: "Benim şu mescidimde kılınan bir namaz,
Mescid-i Haram müstesna, di ğer mecsidlerde k ıhnan bin namazdan hayırlıdır"
614. Bu hadisin ifade etti ği mana ile, ez-Zuhri tarafından rivayet edilen
611 Goldziher'in nakletti ği bu haber için bkz. ad ı geçen eser, s. 44; haberin yer ald ığı
asıl kaynak olarak bkz. el-Yackubt, III. 7.
612 Halife cAbdul-Melik'in, Allah' ın emir ve yasaklar ı karşısındaki titizliğini gösteren
bir sözü için bkz. Hasan İbrahim Hasan, Türque/- İslam, I. 323. 'Abdul-Melik, bir gün halka
şöyle hitabetnıiştır: "Ey nas! Allah bir takım hadler ve farzlar koymu ştur. Eğer günah izlemekte
devam eder ve onu art ırırsanız, biz de sizinle k ılıç ba şında biraraya gelecek kadar bunun cezas ını
artımız".
613 El-Buhrui, Şahiti, II. 56; burada hadisi Hazreti Peygamberden Ebu. Hurayra rivayet
etmiştir. II. 58; burada bir ba şka hadisin sonuna ekli olarak Ebü Said el -Ijudd tarafından rivayet
edilmi ştir. II. 219-220; burada yine Eki Said rivayeti yer ahmştır. II. 249—
250; burada da Ebü Said'den gelen bir rivayet nakledilmi ştir. Muslim, Sahili, II. 975-976 da
Ebü Said, II. 1014-1015 de Ebü Hurayra'mn rivayetleri yer alm ıştır.
614 El-Buhört, Şahiti, II. 57.
142