PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

terketmek gerekti ğini ileri sürerek564 Murci'e adıyle şöhret kazanan mezhebi
meydana getirmi şlerdir. Bunlar ın mücadeleci guruplar hakk ında ileri sürdükleri
bu görü şten anla şıldığına göre, murtekibul-kebire, yani büyük günah
sâhibi insan, tekfir edilemese bile hakk ında hüküm vermek de mümkin de ğildir;
o halde bu hükmü tehir etmek ve Allah'a b ırakmak en do ğru yoldur.
Birbirini tekfir eden muhaliflerin durumlar ını tekir manas ına gelen "irca"a
nisbetle bu görü şe sahip olanlara murci'e denilmi ştir 5".
İman ve küfürle ilgili hükmün Allah'a terki görü şü, tabii olarak, bu iki
kavram ın manas ı üzerinde murci'nin sâhip oldu ğu inanç ve kanaat ın bir neticesi
olarak ortaya ç ıkmıştır: İman ve küfür nedir Mu'min ve kâfir kime denir
Murci'enin ileri sürdü ğüne göre iman, Allah' ı ve Peygamberlerini bilmekten
ibarettir. Her kim ALLAH'tan ba şka ILÂH olmad ığını ve MU-
HAMMED'in O'nun RASUL'ü olduğunu bilirse, o kimse mü'mindir. Murcienin
imanla ilgili bu tarifi, bir bak ıma onun tandidi manas ındad ır ve ayn ı
zamanda hem havaricin hem de şicanın iman hakkındaki görü şlerine reddiye
mahiyetindedir; çünkü haricilere göre iman, Allah' ı ve Peygamberlerini bilmek,
tarzlar ı eda etmek ve kebâirden sak ınmakt ır. Her kim Allah' ı ve Peygamberlerini
bilir, fakat farzlar ı terk ve kebâirden bir şey irtikab ederse, bu
kimse, hariciler nazar ında kafir, murci'e nazar ında ise mü'mindir. Sitaya
göre ise, imam ı bilmek ve ona itaat etmek de imamn bir cüz'üdür 566.
İleri sürülen bu görü şlerden de anla şılmaktad ır ki, murci'enin temel
akidesi imana taalluk etmekte ve bir kimse islam'a ba ğlı kald ığı, iki şehadeti,
yani Allah'tan ba şka ilah olmad ığını ve Muhammed'in O'nun Bas-Mü
olduğunu ikrar etti ği müddetçe, farzlar ı ifa etmese ve büyük günah
sâhibi olsa bile, küfre nisbet edilemiyece ğidir. Murci'e bu akide ile, baz ı
hususlarda ehli sunnete yakla şmış olsa bile, "iman eksilmez ve artmaz" görüşü
ile Kur'a= emretti ği ve dinin temeli olarak vas ıfland ırdığı ameli tarzlar
ı küçümseme ğe yol açt ığı gibi, "imanla birlikte ma's ıyet zarar vermez"
görü şü ile de, Kur'ân ın şiddetle nehyetti ği fiillere ayn ı derecede kap ı arab.-
mışt ır567.
d. Mutezile
Biraz önce üzerinde durdu ğumuz iman-küfür meselesi ile ilgili münaka.-
şalarm, birinci Hicri asr ın sonlar ında ve ikinci Hicri asr ın ba şlar ında daha
564 Bkz. Ahmed Emin, Fecru'l-isliim, s. 279.
565 Aynı yer.
566 Murci'e hakk ında daha geni ş bilgi için bkz. E ş- ŞehrisUnl, el-Milel, I. 139-146; el-
Bagc1, el- Fark, s. 122-125; el-E ş