PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

yarlar. Bu i ş için kılıc ı s ıyır ve şeriki olmayan Allah'a, bunlar ı tenkil etmekle
yakla ş ,,522. El-Hadi, babas ının bu vasiyyeti üzerine bir çok z ındık öldürmüş ,
hilâfetinin onuncu ay ı da geçtikten sonra şöyle demi ştir: "Allah'a yemin
ederim ki, e ğer ya şarsam bu fırkayı kâmilen öldürece ğim; öyle ki, bunlardan
kırpan tek bir göz b ırakm ıyaca ğım'" 23 .
Zınd ıklara kar şı mezkûr halifeler ne derece şiddetli davran ırlarsa davrans
ınlar, bunları tamamiyle ortadan kald ıramamışlard ır. Hârün er-Re şid'den
sonra ve bilhassa el-Mucta şım devrinde Mâni dinine mensub me şhur kumandan
el-cAfşin'in gölgesinde, bunların, faaliyetlerini daha çok art ırm ış olacaklarına
şüphe yoktur.
b. Rtıvendiyye
Abbasi devletinin kurulu şunda büyük faaliyet gösteren Hornl ı Elif]
Muslim'in Ebn Cafer el-Man şür tarafından öldürülmesinden sonra ortaya
çıkan en mühim ilhad hareketlerinden biri de Râvendiyye hareketidir. Bu hareket,
Ebü Muslim'in intikamm ı almak için Halifeye kar şı yöneltilmiş siyasi
bir ayaklanma gibi görülürse de 524, ayaklananlar ın, İslam dışı baz ı dini görüş
ve inançlar ı ta şımaları ve bunların dâiliğini yapmalar ı, hareketin, intikam
arzusunun kamç ıladığı basit bir siyasi olay olmad ığını gösterir. Nitekim Ebü
Muslim'in, Halife el-Man şilr'un huzuruna giripte orada öldürüldü ğü sırada
salona gelen ve Ebü Muslim'i öldürülmü ş gören (İsa İbn 'Ali'nin, Halifeye
tevcih etti ği "onu öldürdün mü Ya askerlerini ne yapacaks ın Zira onlar
onu Rab ittihaz etmi şlerdi" sözü, bu konuda büyük bir gerçe ği ortaya koymaktad
ır525 .
Ebu'l-Hasan el-E şcari'nin aç ıkladığına göre, râf4a 526 dan olan Keysâniyyes"
fırkas ının bir kolu Elif' Ha şim İbn Muhammed İbni'l-Hanefiyye-
522 Aynı eser, VI. 433-434.
523 Aynı yer.
524 Bkz. Ebü Hanife ed-Dineveri, el-Alıburıem ıvü/, s. 384. Burada, Ebü Ca