PDF Dosyası - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

Hazreti Peygamberin söz, fiil ve takrirlerine ıtlak olunmuştur; bu bakımdan
kelime, ayn ı manâda kullan ılan sunnetsin müradifidir 6. Bazı hadis ulemas ı
ise, hadis lafz ını, yalnız Hazreti Peygamberin sözlerine de ğil, sahabe ve tabiûndan
nakledilen mevidıf ve malttfıc haberlere 7 de ıtlak etmi şlerdir; buna göre
kelimenin ifade etti ği mana, haber kelimesiyle kasdolunan manân ın müradifidir8.
Bu manâ içerisinde Hazreti Peygamberin, peygamberlikten önceki
sözleri de mündemiçtir. Baz ıları da, hadisi yalnız Hazreti Peygamberin sözlerine
tahsis etmi şler, ba şkalar ından gelen sözlere de haber demi şlerdir9. Bu
takdirde hadisle haber aras ında belirli bir farkın mevcudiyeti kolayca anlaşıhr.
Nitekim Hazreti Peygamberin hadisleriyle me şgul olanlara multaddiş
denildiği halde, ba şkalarından gelen tarih, k ısas ve benzeri nak ıllerle uğraşanlara
da ahbürf, denilmi ştir ıo.
Diğer bazılar ı ise, haberle hadis aras ında umûm husûs mutlak bulunduğunu
söyliyerek, her bir hadisin haber oldu ğunu, fakat her çe şit habere hadis
denilemeyece ğini beyan etmi şlerdir. Bu görü şe göre, haber daha umumi
bir manâ ta şımakta ve Hazreti Peygamberin sözleriyle birlikte sahabe ve
tabi`ûndan yahutta ba şkalarından nakledilen sözler de bu manân ın şümûbine
girmektedirn.
Hadisin tarifiyle ilgili bu görü şler ne kadar de ğişik bir mahiyet arzederse
etsinler, şuras ı muhakkakt ır ki, hadis denildi ği zaman, daima hazreti Peygamberden
nakledilen bir söz, yahut bir fiil, yahutta bir takrir akla gelmi ştir. Bu
bakımdan hadisin, söz, fiil ve takrirden ibaret olan sunnetin müradifi olmas ı
keyfiyeti, bu konuda kuvvet kazanan ba şhca manâ olarak tezahür etmi ştir.
Şurasını da hatırdan uzak tutmamak gerekir ki, hadisin, sunnetin müradifi
olarak kazanmış olduğu bu manân ın tarihi, Hazreti Peygamberin hayatta
bulunduğu devreye kadar iner. Mesela me şhur sahabi Ebü Hurayra taraf ından
sorulan bir soruya Hazreti Peygamberin vermi ş olduğu cevapta geçen
5 Sunnetin lugat manösı, yol gidiş, sirettir. Bu manda gidi ş hem iyi, hem de kötü olabilir.
Istılahta ise, Hazreti Peygamberin söz, fül ve takririlerine denir.
6 El-Rûsm ıl, .Icıveıcıdu't-tandi.2, s. 35-38; el-Ceza'iri, Tet ıcihu'n-nazar, s. 2.
7 Hadis usûlünde, Hazreti Peygamberden rivayet olunan hadislere"merfû"ad ı verilmi ştir.
Bu hadislerin isnadlar ı, hazan Hazreti Peygambere kadar ula şırlar') bir sahabi veya tabi'ide
kalmış olsa bile, yine hükmen merfû say ılırlar. Fakat bir sahabiden rivayet olunan söz, gerçekten
onun sözü ise, ve hiç bir surette Hazreti Peygamberden al ınmamış ise, sahabinin bu sözüne
ıreevic4f denir Aynı şekilde bir tâbi'iden rivayet edilen söze de makul denilmiştir. Bu konuda daha
geni ş bilgi için bkz İbn Hacer, Nubbetu'l-fiker şerhi, s. 72-78.
8 Aym eser, s. 22.
9 Aynı yer.
10 Aynı yer.
11 Aynı yer.
10